در حال حاضر با توجه به جایگاه ترانزیتی ایران، آرد صادراتی روسیه از مسیرهای مواصلاتی ایران به کشورهای هدف صادر میشود. نکته قابلتأمل این است که ایران بابت انجام این فرآیند، هیچگونه تعرفه و عوارض صادراتی از روسیه دریافت نمیکند؛ درحالیکه ایران بابت خرید گندم از روسیه باید تعرفه صادراتی پرداخت کند.
در سوی دیگر ماجرا، صنعت آسیابانی ایران با وجود پتانسیل و برخورداری از فناوری مدرن به دلیل موانع و مشکلات موجود از صادرات آرد خود بازمانده است و روسیه با بهرهگیری از مسیر ترانزیتی ایران به فروش آرد خود مشغول است.
نگاشته در این شماره برای تحلیل این موضوع با فرهاد بوذری، تحلیلگر بازار غلات به گفتوگو نشسته است.
امضای تفاهمنامه
به گفته بوذری، همواره بین دولتها و نهادهای دولتی کشورهای دارای منافع مشترک، تفاهمنامههایی امضا میشود و بر اساس ادامه روابط یا عدم تداوم ارتباطات، روابط فیمابین این تفاهمنامهها فعال یا غیرفعال میشوند؛ اما طرح و پایه آن همواره بر اساس منافع مشترک بوده و همیشه میتوان آن را زنده کرد.
وی افزود: بر اساس امضای تفاهمنامه میان ایران و روسیه مقرر شد تا تعرفه صادراتی غلات روسیه به ایران حذف شود که تا این لحظه تنها در حد تفاهم مانده و به دلایل متعدد به مرحله اجرا درنیامده است. البته به نظر میرسد پیگیرنبودن ایران، یکی از دلایل مهم ناکامی این تفاهمنامه باشد.
اما چرا دولت ایران از ترانزیت آرد روسیه تعرفهای نمیگیرد؟!
در وهله نخست به دلیل اینکه کالا ترانزیتی است؛ گمرک ایران از تعرفه چشمپوشی کرده است. از سوی دیگر، به کالاهایی همچون روغن روسیه نیز به دلیل روابط عمیق سیاسی میان ایران و روسیه تعرفه تخصیص داده نمیشود.
عملی شدن تفاهمنامههای غلات
بوذری با تأکید بر اهمیت عملی شدن تفاهمنامههای غلات میان ایران و روسیه گفت: بر اساس تفاهمنامه میان وزیر امور خارجه کشورمان با دولت روسیه مقرر شد تا در قالب کریدور زمینی ایران، 10 میلیون تن غلات روسیه از طریق کشورمان منتقل شود که باید با پیگیری این توافقنامه میتوانستیم حداقل 10 میلیون تن غلات هند را از ایران جابهجا کنیم که متأسفانه این موضوع محقق نشد.
عقب ماندن روسیه برای صادرات 30 میلیون تنی غلات خود
این تحلیلگر بازار غلات در ادامه درباره قرارداد روسیه با چین برای صادرات 16 میلیون تن گندم و ایجاد کریدور زمینی غلات برای تسهیل صادرات به چین گفت: روسیه 30 میلیون تن در صادرات غلات خود عقب است؛ بنابراین درصورتیکه روسیه 16 میلیون تن از غلات خود را از طریق کریدور زمینی چین جابهجا کند، بازهم جا برای کریدور ایران هست؛ اما تمام این واقعیتها به جدی بودن ایران در پیگیری تفاهمنامهها در قالب اعزام گروههای سیاسی و اقتصادی کشورمان برای زنده کردن امتیازها برمیگردد.
همچنین در صورت عملی شدن کریدور چین، واردات غلات این کشور که قسمت عمده آن از برزیل است تا حدود 10 درصد تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. البته مسیر زمینی پرهزینهتر خواهد بود و پیشبینی میکنم حمل حداکثر یک میلیون تن غلات از طریق این کریدور تحقق یابد.
تخصیص ارز دولتی برای واردات غلات مزیت است یا چالش؟!
بوذری در پاسخ به این پرسش که تخصیص ارز دولتی برای واردات غلات مزیت است یا چالش، گفت: با توجه به تحریمهای آمریکا، ایران برای واردات کالاها راهی جز استفاده از ارزهای حاصل از نفت خود در قالب واردات غلات و کالاهای اساسی و همچنین خرید خدمات سرمایهگذاران خارجی در پروژههای داخلی ندارد.
البته تخصیص ارز دولتی به واردات غلات جدا از مفید بودن و مضر بودن آن به بخش عمده صنایع کوچک همچون صنایع گاوداری، مرغداری و مزارع کشت و صنعت در ایران کمک میکند.
همچنین با توجه به اینکه واردات غلات عمدتاً از سوی بخش دولتی صورت میگیرد و سهم باقیمانده متعلق به چند شرکت بزرگ است، تخصیص ارز دولتی به واردات غلات امری طبیعی است.
