چرا ایران نمیتواند در سوآپ گندم موفق عمل کند؟
خرید گندم در ایران سلیقهای است نه بر اساس استاندارد
کارخانه آرد اتحاد از پیشگامان واردات گندم و غلات به کشور است که در سال 1385 از FCC قزاقستان، گندم را به کشور وارد کرد؛ واردات این گندم از طریق واگن برای مصرف داخلی و صادرات بود و بخشی از آرد حاصله به کشورهای همسایه صادر شد، با توجه به ظرفیت مطلوب کارخانههای آرد در آن برهه از زمان، بسیاری از واحدهای آردسازی به واردات گندم عبور موقت راغب بودند و کارخانجات آرد علاقه خاصی به صادرات آرد پیدا کرده بودند که آرد اتحاد برای نیاز مصرفی سایر واحدهای آردسازی به واردات عبور موقت اقدام کرد؛ اما متأسفانه تصمیمات خلقالساعه دولت در سال 97 فرآیند عبور موقت و صادرات آرد را در نطفه خاموش کرد.
نگاشته در این شماره برای واکاوی علل توقف واردات گندم عبور موقت و عدم موفقیت ایران در سوآپ گندم میزبان مهندس معمارزاده، مدیرعامل آرد اتحاد شده است. سخنان فوق بخشی از اظهارات ایشان درباره فعالیت شرکت آرد اتحاد در بخش واردات گندم است.
به گفته معمارزاده خوشبختانه در کشور ایران بهویژه در استان البرز، واحدهای آردسازی قدرتمندی مشغول به فعالیت هستند که توانمندی آن را دارند در صادرات آرد بسیار قوی عمل کنند؛ اما به دلیل سیاستهای نادرست دولت آقای روحانی، از این ظرفیت صادراتی غفلت شد؛ چراکه بر اساس اعلام بانک مرکزی، کارخانههای صادرکننده آرد از محل عبور موقت باید ارز آن را در سامانه نیما عرضه میکردند، آنهم در شرایطی که دلار در بازار 13 هزار تومان بود و ارز نیمایی 4 هزار تومان قیمت داشت و صادرکنندگان آرد از محل گندم عبور موقت، ارزی از سیستم بانکی داخلی نگرفته بودند که ارز حاصل از فروش را در سامانه نیما به فروش برسانند.
صادرات آرد زیر یوغ رفع تعهد ارزی
بنابراین مصوبه رفع تعهد ارزی، تمام زحمات و تشکیلات کارخانههای آرد برای ایجاد زیرساختهای صادرات آرد را نابود کرد و کارخانههای آرد فعال در این بخش تا به امروز همچنان درگیر این مشکل هستند.
وی با گلایه از کملطفی و عدم پاسخگویی مسئولان و ناهماهنگیهای گمرک و بانک مرکزی در امر صادرات آرد اظهار کرد: واردات گندم عبور موقت و صادرات آرد آن از راهکارهایی است که میتواند ظرفیت بلااستفاده کارخانههای آرد را به کار گیرد؛ اما بهرغم تلاشهای شرکت بازرگانی دولتی ایران و گمرک، به دلیل سیاستهای نادرست بانک مرکزی، این فرصت صادراتی ایران در حال خاک خوردن است.
روسها جای خالی ایران در بازار آرد عراق را پر کردند
معمارزاده با اشاره به نابودی بازار صادراتی عراق برای کارخانههای آرد ایران گفت: با توقف صادرات آرد ایران به عراق، مسئولان این کشور به دلیل خالی شدن بازار از آرد ایران و گران بودن آرد ترکیه، به کشور روسیه روی آوردند چراکه آرد در روسیه از گندم ارزانتر است و صادرات آرد روسیه مشمول تعرفه صادراتی نمیشود. علاوه بر این مصرفکنندگان آرد در عراق عموماً خواستار آرد روشن هستند و روسها آرد تیره مصرف میکنند؛ بنابراین همیشه آرد مازاد روشن در روسیه وجود دارد و عراقیها آرد را از روسیه با کامیون وارد مرزهای خود میکنند.
جای خالی یک قانون ثابت و دائمی برای واردات گندم به کشور
این فعال صنعت آرد کشور با انتقاد از تصمیمات فصلی برای واردات گندم گفت: گندم، کالایی استراتژیک است که باید همیشه واردات آن بهاستثنای فصلهای خرید گندم در کشور مجاز باشد؛ اما متأسفانه به دلیل نگرانیهای شرکت بازرگانی دولتی ایران در خصوص تولید گندم داخلی، در برخی از سالها فرآیند واردات گندم ممنوع میشود. در این میان این پرسش مطرح است که چرا با توجه به کمبود گندم در کشور، مسئولان یک قانون ثابت و دائمی برای تأمین این کالای استراتژیک از طریق واردات تدوین نمیکنند؟! چه ایرادی دارد در منطقه خاورمیانه که سراسر بحران است؛ دو میلیون تن گندم مازاد در کشور وجود داشته باشد؟
استانداردهای سلیقهای؛ متهم اصلی عدم موفقیت ایران در سوآپ گندم
معمارزاده در بخش دیگر گفتوگو درباره سوآپ گندم گفت: متأسفانه ایران هیچگاه نمیتواند در سوآپ گندم موفق عمل کند؛ چراکه استانداردهای موجود برای سنجش کیفیت گندم در ایران با استانداردهای جهانی همخوانی و مطابقت ندارد. برای مثال زمانی که ایران از روسیه یا قزاقستان اقدام به واردات گندم میکند، باید معادل آن، گندمهای جنوب را جایگزین کند. این در حالی است که استانداردهای خرید گندم از کشاورزان ایرانی نادرست و بیشتر سلیقهای است؛ بنابراین بر اساس استانداردهای شرکت بازرگانی دولتی ایران برای خرید گندم از کشاورزان، موضوع سوآپ گندم منتفی است.
معمارزاده در خصوص تأثیر تحریمها بر واردات گندم و فعالیتهای آسیابانی گفت: با وجود آنکه محصولات غذایی از تحریمها معاف هستند اما این موضوع تنها بر روی کاغذ است و بسیاری از بانکهای خارجی خود را درگیر نقلوانتقال مالی با منشأ ایران نمیکنند. از سوی دیگر، بسیاری از شرکتهای کشتیرانی حاضر به حمل مواد غذایی و غیرغذایی به مقصد ایران نیستند و تحریمها در جنبه نقلوانتقالات ارزی نیز مشکلات فراوانی برای تجار ایرانی فراهم کرده است.
این در حالی است که ایران همیشه بازاری جذاب برای صادرکنندگان غلات جهانی بوده؛ زیرا هیچگاه در غلات مانند ذرت، جو و سویا خودکفا نبوده است. سالانه حدود 15 میلیون تن غلات به ایران وارد میشود و این میزان نیاز، رقم جذاب و چشمگیری برای صادرکنندگان خارجی است.
معمارزاده با اشاره اینکه صنعت غذای کشور بهشدت در معرض آسیب است، گفت: متأسفانه تحریمها بسیاری از فرصتهای درآمدزایی را از ایران سلب کرده است. برای مثال زمانی یوان قصد اهدای گندم به افغانستان را داشت و ایران میتوانست با استفاده از این فرصت با تحویل گندم در چابهار و توزیع آن میان کارخانهها، آرد تولیدی را به افغانستان تحویل دهد اما این کار به دلیل تحریمبودن ایران، تحقق نیافت و تنها اجازه داده شد که گندم از طریق بندر چابهار به افغانستان ارسال شود.
علاوه بر این، پاکستان یکی دیگر از همسایگان ایران در حال حاضر به دلیل خشکسالی با شرایط سختی دستوپنجه نرم میکند و ایران میتواند با واردات گندم از شمال، به پاکستان آرد صادر کند.
