سبوس در پایان خط تولید آرد و مهمترین راهکارهای کاهش آن

سبوس در پایان خط تولید آرد و مهمترین راهکارهای کاهش آن! پیش از هر بحثی لازم میدانم مخالفت خود را با اصطلاح پایین نگه داشتن سبوس که در خود معنای سرکوب کردن را دارد، اعلام کنم زیرا در پروسه تولید آرد، راندمان ما که یکی از اهداف بزرگ علم آسیابانی است این است که 100 درصد سبوس احاطه شده دور مغزدانه گندم را از آندوسپرم جدا کنیم و این به معنای پایین نگاه داشتن سبوس نیست! هدف ما جداسازی کامل آندوسپرم از پوسته گندم است و لایه آلرون هم می تواند شامل بخش سبوس شود که درصورت دستیابی به این هدف به راندمان یک دست یافته ایم.

در هرکارخانه ای باتوجه به نوع ماشین آلات، تعداد و به روز بودن تکنولوژی، سعی می شود با بکارگیری تخصص و دانش به گونه ای چیدمان و راه اندازی تجهیزات انجام شود که به راندمان یک دست پیدا کنند. به طور کلی برای رسیدن به این راندمان و تفکیک نسبی مناسب، می توان از طریق روش های متفاوتی عمل کرد.

انتخاب واریته مناسب گندم و سبوس :

انتخاب نوع گندم و واریته مناسب به عنوان اولین فاکتور باتوجه به در خواست مشتری و تولید نوع محصول نهایی باید در این برنامه ریزی مورد توجه قرار بگیرد و پس از آن چیدمان متوالی و منظم مراحل تولید آرد در کارخانه باید به گونه ای باشد که ابتدا بوجاری صورت گیرد که شامل بوجاری مقدماتی، بوجاری اولیه و سپس بوجاری ثانویه می شود. البته در میان بوجاری اولیه و ثانویه سیلوهای مشروط سازی وجود دارد که در این مرحله آماده سازی گندم، رطوبت دهی و نمزنی  برای شروع فعالیت آسیابانی در بخش آسیاب انجام می شود.

مشروط سازی مناسب:

در قسمت مشروط سازی باید زمان مناسب برای رسیدن گندم به رطوبت مورد نظر اختصاص داده شود و با دستگاه های مجهز موجود، امکان توزیع مناسب آب با حرارت مناسب بر تمامی سطوح گندم فراهم آید. در واقع نحوه مشروط سازی در مسیر دستیابی استحصال راندمان یک بسیار اهمیت دارد چراکه اگر به عنوان مثال زمان مشروط سازی بیشتر شود، فعالیت های آنزیمی شروع شده و منجر به ایجاد چسب بیش از اندازه در زیر پوسته و بخشی که پوسته با مغز دانه اتصال پیدا می کند، می شود.

لذا اگر سبوس به آندوسپرم بچسبد و یا برعکس خمیری از آندوسپرم ایجاد شود که با لایه آلرون چسب بیشتری ایجاد کند، سبوس نرم شده و جدا کردن آن در مراحل بعدی آسیاب، مشکل ساز می شود لذا زمان و میزان رطوبت دهی اهمیت زیادی در راندمان یک دارد.

سلامت ماشین آلات:

یکی دیگر از نکاتی که باید در برنامه ریزی ها مد نظر داشت؛ سلامت ماشین آلات و نوع تجهیزات است. به همین دلیل جداسازی سبوس باید بر اساس نوع تجهیزات صورت گیرد. در واقع ماشین آلات باید تنظیمات به روز شوند و نظارت لحظه ای داشته باشند تا شرایط بهداشتی مناسب تجهیزات، تنظیم غلطک ها و تنظیم هوا جهت انتقال مواد به درستی انجام شود زیرا در استحصال سبوس تاثیر دارند.

میزان رطوبت گندم و سبوس :

میزان رطوبت گندم آماده به آسیاب نیز در میزان استحصال سبوس اهمیت دارد. با توجه به نوع گندم می توانیم رطوبت پشت والس در مرحله خرد کردن اولیه (B1) را انتخاب کنیم که بسته به نرم و یا سخت بودن گندم حدود 15 تا 17 درصد متغیر است.

استخراج سبوس که رابطه معکوس با میزان آرد دارد، نیاز به رفع ضایعات موجود در سیستم و کنترل استحصالات جانبی را دارد. به این معنا که هنگامیکه از 100 کیلو گندم، میزان 17 کیلو سبوس دریافت می کنیم، انتظار این می رود که درصد مابقی آرد باشد اما در عمل شاهد فاصله ای هستیم که آن شکاف، مقدار درصدی را تشکیل می دهد و در گرما افت رطوبتی ایجاد می کند. همچنین در زمستان چسبندگی مواد و جرم تعریقی ایجاد می کند که منجر به انسداد مسیر تولید آرد می شود.

چه نوع ماشین آلاتی برای استحصال حداقل سبوس می توان به کار گرفت

وی در پایان در خصوص اینکه چه نوع ماشین آلاتی برای استحصال حداقل سبوس می توان به کار گرفت، گفت: سبوس باید به طور کامل از محیط اطراف اندوسپرم جدا شود تا نه آردی به سبوس و نه سبوسی داخل آرد شود پس افزودن ماشین آلات شاید کار را بدتر کند.

از عمده ی ماشین آلات که می توان برای افزایش میزان جدایی سبوس از آرد استفاده کرد؛ الک ها، الکهای لرزشی و تایفون ها هستند که هم برای آرد و هم سبوس استفاده می شوند. هر چه تعداد الک ها بیشتر باشد میزان استحصال سبوس پاک نیز بیشتر می شود اما خطر انتقال آرد به داخل سبوس را هم بیشتر می کند لذا تعداد این ماشین آلات بستگی به لزوم و عدم لزوم آنها و ضخامت سطح فرش مواد الک شونده دارد که طراح در دیاگرام ابتدا مقدار، نوع و محل چیدمان ماشین آلات را مکتوب و به صورت ترسیمی گزارش می کند.