مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار نگاشته در خصوص مهمترین موانع ترخیص نهاده‌های دامی از گمرکات کشور اظهار کرد: برخی صاحبان کالا، محصول خریداری شده را بدون ثبت سفارش به بنادر و گمرکات کشور حمل می‌کنند و پس از دپوی کالا در گمرک، اقدام به انجام فرآیند ثبت سفارش و سایر امور مربوط به تخصیص و تامین ارز می‌کنند؛ لذا این اقدام تا صدور و ارائه ثبت سفارش کالا، منجر به رسوب نهاده‌های دامی در گمرکات کشور می‌شود. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی، اینگونه اقدامات اجتناب ناپذیر است و باید شرایطی فراهم شود تا کالاهای اساسی مانند نهاده‌های دامی در حداقل زمان ممکن ثبت سفارش شوند و هیچ ایستایی در این خصوص از سوی سازمان های ذی مدخل در امر تجارت وجود نداشته باشد.
دومین مشکل، مربوط به نهاده‌هایی است که هنوز، فرآیند تخصیص و تامین ارز برای آنها صورت نگرفته است؛ در نتیجه به دلیل عدم انتقال ارز به فروشنده، اسناد مالکیت در اختیار خریدار داخلی قرار نگرفته و حتی از نظر گمرک و سایر سازمان‌ها، این شخص، از نظر حقوقی و قانونی، صاحب کالا به شمار نمی آید، چراکه اسناد مالکیت در دست ندارد و حتی نمی‌تواند اجازه تخلیه کالای خود را صادر کند.
رسوب یک ملیون تن کالا اساسی در گمرکات کشور
در حال حاضر، بیش از یک میلیون تن کالا اساسی از جمله نهاده‌ها در شناور‌هایی وجود دارد که اغلب، فاقد اسناد مالکیت برای تخلیه کالا هستند و مرجع تحویل گیرنده برای صدور مجوز تخلیه کالا در گمرکات و بنادر باید صاحب کالا را قانوناً به رسمیت بشناسد.
خریداری نهاده دامی به صورت اعتباری از مشکلات ترخیص کالاست
ارونقی خریداری نهاده‌های دامی به صورت اعتباری را یکی دیگر از مشکلات ترخیص کالا از گمرکات کشور دانست و افزود: گاهی اوقات خریداران داخلی با استفاده از اعتبار خود، کالا را خریداری و در بنادر و گمرکات کشور دپو می‌کنند. در این وضعیت، خریداران با در اختیار داشتن اسناد مالکیت می‌توانند کالای خود را اظهار و حتی از گمرک ترخیص کنند؛ منتها به دلیل عدم تعیین تکلیف تأمین ارز ترجیحی برای این کالاها، ترجیح خریداران این است که پس از دریافت ارز ترجیحی مورد نظر، نسبت به ترخیص کالای اساسی خود اقدام کنند؛
چراکه اگر صاحب کالا بخواهد کالای خود را قبل از تامین ارز از گمرک ترخیص کند ملزم به فروش آن در سامانه‌های مرتبط از جمله سامانه بازارگاه با نرخ مصوب است. از سوی دیگر، این واهمه را دارد که بعد از فروش کالای خود، نتواند ارز ترجیحی را از بانک عامل و یا بانک مرکزی دریافت کند. در نتیجه این کالا تعیین تکلیف نمی‌شود و تا اختصاص ارز ترجیحی در گمرکات کشور باقی می‌ماند.
تامین ارز به صورت اعتباری به چه شرکت هایی تعلق می گیرد؟
خرید و واردات کالاهای اساسی به صورت اعتباری، به خودی خود، اقدام شایسته‌ای از سوی خریداران داخلی در شرایط تحریم محسوب می‌گردد، به شرطی که این اقدام، از سوی نهادهای مرتبط حمایت شود. در حال حاضر، اعلامیه تأمین ارز بصورت اعتباری، فقط به شرکت‌های خاصی اعطاء می‌گردد که این شرکت‌ها از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به بانک مرکزی معرفی شده باشند. گرچه وزارت صمت در این راستا ضابطه‌هایی را بکار بسته است، اما به نظر می‌رسد این شرایط باید بالسویه برای تمام افرادی که اقدام به واردات اقلام اساسی به صورت اعتباری نموده اند فراهم شود.
صاحب کالای وارده بصورت اعتباری، اعتمادی به سیستم دولتی مانند گمرک، بانک مرکزی و صمت ندارد؛ برای ایجاد این اطمینان، باید بانک مرکزی کتباً تعهد نماید تا در موعد مقرر از ترخیص کالا، مبادرت به تأمین ارز ترجیحی خواهد نمود. در این صورت، قطعاً صاحبان کالا با در دست داشتن اعلامیه تأمین ارز بصورت اعتباری، مبادرت به ترخیص قطعی کالاهای خود از بنادر و گمرکات کشور خواهند نمود و در غیر این صورت، مسئله رسوب کالا در بنادر کمافی السابق به قوت خود باقی خواهد بود.
ترخیص ماشین‌آلات آردسازی بدون پرداخت حقوق ورودی از گمرک
ارونقی درباره معضلات واردات قطعات یدکی ماشین‌آلات خارجی آردسازان اظهار کرد: ماشین‌آلات خارجی مشروط بر اینکه تولید داخل مشابه نداشته باشند، ثبت سفارش شده و برای واردات آنها اجازه ورود داده می شود. همچنین واردکنندگان در خصوص واردات این نوع ماشین آلات و خطوط تولید، می‌توانند از ظرفیت و تسهیلات معافیت بند (غ) ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی هم برای ترخیص کالای خود بدون پرداخت هرگونه وجهی تحت عنوان حقوق ورودی و عوارض، به گمرک اقدام کنند.
از سوی دیگر، به دلیل استفاده از این معافیت، مالیات بر ارزش افزوده نیز از صاحبان کالا که ماشین آلات خود را با معافیت ترخیص می‌کنند، اخذ نخواهد شد و تنها سازمان امور مالیاتی به صورت امانی چکی را از واردکنندگان دریافت می‌کند که بعد از نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات و بازدید از خط تولید، نسبت به استرداد لاشه آن چک اقدام می نماید.
وی با بیان اینکه زمان بر بودن فرآیند صدور ثبت سفارش برای قطعات یدکی، بدلیل بررسی های مختلف، یکی از مهمترین مشکلات این صنعت است، گفت: با توجه به اندک بودن حجم واردات قطعات و عدم سابقه واردکنندگان این کالاها در زمینه واردات این اقلام، فرآیند ثبت سفارش زمانبر خواهد بود که منجر به رسوب کالا در گمرک می‌شود.
چه عواملی منجر به رسوب کالا در بنادر شده است؟
زمانی هم که گمرک نسبت به ترخیص قطعی این کالاها با صدور پته یا بدون ثبت سفارش اقدام می‌کند تا خط تولیدی متوقف نگردد، متهم به ایجاد تنش در بازار ارز شده و باید در مراجع مختلف پاسخگو باشد که این ایستایی‌ها متاسفانه باعث می‌گردد تمامی موانع به نام گمرک تمام شود و علی‌رغم پیشنهادات مختلفی که از سوی گمرک مطرح و ارائه شده است، هیچ اختیاری به این سازمان در این راستا داده نشده است و این امر نیز به رسوب و عدم ترخیص کالاهای اشاره شده دامن زده که لازم است تدابیر جدی در این خصوص به قید فوریت اتخاذ گردد.
راهکارهای گمرک برای تسهیل واردات قطعات یدکی آردسازان
ارونقی در خصوص راهکارهای رفع محدودیت‌های واردات قطعات یدکی آردسازان اظهار کرد: گمرک ایران برای رفع این مشکلات، پیشنهادات مختلفی را ارائه داده است؛ مانند اینکه مجوز بند یک ماده ۳۸ آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات از سوی وزارت صنعت معدن تجارت صادر شود و کالا بدون ثبت سفارش وارد کشور شود که خوشبختانه این موضوع از سوی حوزه معاونت امور صنایع وزارت صمت در حال پیگیری است.
همچنین وزارت جهاد کشاورزی نیز در خصوص قطعات مرتبط با این وزارتخانه می‌تواند با اعلام مستقیم به گمرک، اقلام مورد نیاز خود را در حجم‌های غیر تجاری، بدون ثبت سفارش، از گمرک ترخیص نماید.
پیشنهاد گمرک برای ترخیص محموله های تولیدی و تجاری
وی ادامه داد: بر اساس پیشنهاد گمرک به وزارت صمت و مصوبه اخیر ستاد تنظیم بازار، واردکنندگان می‌توانند ۹۰ درصد از محموله های خود را که جنبه تولیدی و تجاری دارند تا زمانی که عملیات تامین ارز نیمایی آن در بانک عامل صورت می‌پذیرد، وارد کشور کنند و متعاقب آن، پس از تامین ارز و صدور کد رهگیری بانک، نسبت به ترخیص قطعی کل کالا اقدام نمایند.
گمرکات مراکز استان‌ها؛ عهده‌دار صدور مجوز گندم عبور موقت
وی در خصوص ورود موقت گندم و صادرات آرد اظهار کرد: سازمان گمرک ایران به تازگی در راستای حذف بروکراسی‌های اداری برای واردات گندم ورود موقت و صادرات آرد، بحث صدور مجوز و ورود موقت گندم را با هماهنگی دفتر صادرات گمرک ایران به گمرکات مراکز استان‌ها تفویض نموده است؛ به گونه‌ای که اگر صاحب کالایی قصد ورود موقت گندم را داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به گمرک ایران و یا مراکز استان‌ها و هماهنگی لازم نسبت به اخذ مجوز اقدام نمایند که صدور مجوز حداکثر سه روز زمانبر خواهد بود.
حضور کارشناسان گمرک در کارخانجات آرد برای ارزیابی آرد صادراتی
همچنین موضوع ارزیابی فیزیکی آردهای صادراتی نیز با حضور ارزیابان و کارشناسان گمرک در کارخانجات آرد صورت می‌گیرد و این موضوع سبب تسریع بخشی خروج آرد از گمرکات کشور شده است.
