پلاسمای سرد، آینده میکروب زدایی موادغذایی

پلاسمای سرد، آینده میکروب زدایی موادغذایی! میکروب زدایی مواد غذایی یکی از چالش های بزرگ و مهم در صنایع غذایی به شمار می رود. در بسیاری از موارد با توجه به نوع محصول آلوده، روش های رایج موجود برای کاهش بارمیکروبی مواد غذایی دارای محدودیت در بکارگیری و یا اثرگذاری است.

برای نمونه استفاده از فرآیندهای حرارتی برای کاهش بار میکروبی برای محصولات خام و خشک مناسب به نظر نمی رسند و علاوه بر آن این دسته از فرآیندها گاهی به تخریب در محتوی غذایی محصول نیز می انجامند.

استفاده از اشعه گاما به عنوان روش مرسوم دیگر در این زمینه علاوه بر مضرات احتمالی مربوط به خطرات استفاده از اشعه گاما با معضلاتی چون دور بودن از دسترس عام و هزینه بری مواجه است. بنابراین امروزه همچنان تلاش ها برای یافتن راه حل های جایگزین مناسب برای میکروب زدایی مواد غذایی وجود دارد. یکی از تکنیک های جدید و امیدوارکننده در این راستا استفاده از پلاسما است.

اغلب از پلاسما پس از جامد، مایع و گاز به عنوان عنصر چهارم طبیعت یاد می‌شود. پلاسما مجموعه‌اي از يون‌ها، الکترون‌ها، اتم‌هاي خنثي، رادیکال‌ها وگونه‌های برانگیخته است که با اعمال اختلاف ولتاژ بین دو الکترود تولید می‌شود.

این گاز به واسطه دارا بودن گونه های فعال شیمیایی، ذرات باردار و تابش اشعه فرابنفش حاصل از گونه های برانگیخته می تواند سبب از بین رفتن میکروارگانیسم ها و یا غیرفعال شدن آن گردد. این تکنیک امروزه کاربرد فراوانی در بسیاری از شاخه های دانش و فناوری یافته است.

در میان  انواع پلاسما، پلاسمای سرد به علت کار در دمای پایین (حدود دمای اتاق) در کاربردهای بیولوژیکی و صنایع غذایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پلاسمای سرد به عنوان یکی از روش های نوین برای افزایش ماندگاری مواد غذایی در برنامه چشم انداز 2020 اتحادیه اروپا توسط گروه های تحقیقاتی بسیاری تحت بررسی و ارزیابی است تا چالش های موجود برای بکارگیری این روش در صنعت مطالعه و مرتفع گردد.

از چالش های پیش روی این تکنولوژی برای راه یافتن به حوزه صنعت می توان به معلوم شدن اثر آن بر محتوی غذایی محصول پردازش شده و ایمنی آن برای سلامت مصرف کننده، قابلیت به کار گرفتن آن در مقیاس صنعتی و هزینه های آن برای مراکز صنعتی اشاره نمود.

به این منظور تلاش های بسیاری برای پاسخگویی به این سوالات و ابهامات در مراکز علمی و پژوهشی دنیا انجام می شود و از پلاسمای سرد در شرایط مختلف به این منظور استفاده می شود.

در این راستا شرکت دانش بنیان کاوش یاران فن پویا اولین دستگاه آزمایشگاهی – تجاری مولد پلاسمای سرد در فشار اتمسفری با عنوان Enhancedtech را طراحی و در اختیار گروه ها و محققین صنایع غذایی در کشور قرار داده است.

این دستگاه با ارائه سیستمی انعطاف پذیر شرایط را برای ارزیابی این تکنولوژی در عرصه صنعتی فراهم می آورد تا متخصصین این حوزه در زمینه های مختلف بتوانند پاسخ ابهامات موجود در راه صنعتی سازی این تکنولوژی را بیابند. برای نمونه مؤسسه و گروه صنعتی و پژوهشی زر در حال توسعه کاربردهای این تکنولوژی در یکی از مسائل مطرح در حوزه تولید خود است.

امکان سنجی بهره‌‏برداری صنعتی این تکنولوژی جهت مهار فعالیت آنزیم­های اکسیدکننده و هیدرولیزکننده به ویژه لیپواکسیژناز و لیپاز در جوانه گندم که  به شدت این محصول ارزشمند را مستعد فساد می سازد، انجام شده است.

در صورت رفع چالش های صنعتی،  این تکنولوژی با توجه به میزان  بالای آرد تولیدی در کشور می تواند ارزش افزوده بالایی را برای صنعت آرد کشور فراهم آورد و این محصول ارزشمند را که اکنون جهت مصارف خوراک دام و طیور کاربرد دارد در سبد کالایی مواد غذایی انسان ها قرار دهد. امید است در آینده ای نزدیک دستاوردهای حاصل از توسعه این تکنولوژی به روز بتواند گامی در جهت بهبود کیفیت زندگی و رفع مشکلات موجود بردارد.