سیاست‌های ارزی چه سرنوشتی را بر ارزش پول کشور تحمیل می‌کند؟
به قلم قدرت آبادی، کارشناس ارزی و متخصص امور بانکی
سیاست‌های ارزی چه سرنوشتی را بر ارزش پول کشور تحمیل می‌کند؟ با خروج یک جانبه آمریکا از برجام در 18 اردیبهشت‌ماه 97 و اعمال به مرور بالاترین تحریم‌های اقتصادی و بانکی علیه ایران، شاهد افزایش به یکباره نرخ ارز، تورم و آشفتگی‌های اقتصادی و از سوی دیگر کاهش ارزش پول ملی کشورمان بودیم.
البته باید این نکته را مدنظر داشت که کاهش ارزش پول ملی از چند سال گذشته حرکت خود را آغاز کرده بود. به گونه‌ای که بر اساس آمارهای بانک مرکزی، ارزش 100000 ریال در سال 96 نسبت به سال 68 به 806 ریال سقوط کرده است که به معنای تنزل 124 برابری ارزش پول ملی کشور است.
تنزل 500 برابری ارزش ریال در برابر دلار آمریکا در بازه 40 ساله
همچنین بر اساس آمارهای بانک مرکزی، ارزش ریال در برابر دلار آمریکا در سال 95 نسبت به سال 55 با تنزل 500 برابری مواجه بوده است که این موارد حاکی از سقوط ارزش پول ملی ایران در 40 سال گذشته بوده است که شاخص‌های گوناگون اقتصادی به خصوص سیاست‌های ارزی نقش قابل توجهی را در آن داشته است که در ادامه به اخص این موارد می‌پردازیم.
زمانی که در یک کشور پرداخت‌های ارزی آن بیشتر از دریافت‌های ارزی است و یا نرخ تورم داخلی آن افزاینده باشد، ارزش پول ملی با کاهش روبه رو است.
از سوی دیگر نقش یک کشور در اقتصاد و تولید جهانی هر چه بیشتر باشد، واحد پولی آن کشور ارزشمندتر است و نرخ برابری پول ملی در برابر سایر اسناد نیز بالاتر است که این امر حاکی از نقش سیاست‌های اقتصادی پولی و بانکی یک کشور در حفظ ارزش پول آن کشور دارد.
دلایل کاهش ارزش پول ملی کشورچیست؟
برای مثال در بحث دریافت‌های ارزی، ایران از ابتدای سال 97 تا آذرماه در مجموع حدود 30583 میلیون دلار صادرات داشته است که این رقم در مقایسه با پرداخت ارزی آن برای واردات در بازه زمانی مشابه با درصد 32620 میلیون دلاری روبه رو بوده است که این امر حاکی از خروج ارز بیشتر از کشور دارد.
درجه بهبود نرخ ارز نیز که نشان‌دهنده رابطه بین تغییرات نرخ ارز و سطح عمومی قیمت کالای وارداتی و مصرفی است در یک سال گذشته در ایران به شکل محسوسی با گران شدن ارز و افزایش قیمت کالاهای وارداتی و صادراتی و کاهش قدرت خرید مردم همراه بوده است که این عامل را می‌توان از دلائل کاهش ارزش پول ملی کشور دانست.
سیاست‌های ارزی؛ افزایش نرخ ارز راهکاری برای جبران کسری بودجه در اقتصاد دلاری
ترتیبات ارزی اتخاذ شده در کشورهای در حال توسعه، سیاست تثبیت واحد پولی به یک یا چند ارز نظیر دلار و یورو است که این سیاست دلاری شدن به دلایلی نظیر نرخ تورم بالا و ناپایداری ساختار اقتصادی در این کشورها همچون ایران امکان‌پذیر نمی‌باشد و از آنجا که در نظام ارزی مبتنی بر دلار، واحد پولی خارجی جایگزین واحد پولی داخل می‌شود، تغییرات نرخ ارز آثار انتقالی سریع‌تری را بر سطح عمومی قیمت‌ها و تغییر ارزش پول ملی کشور خواهد داشت.
در چندماه اخیر به وضوح شاهد گستره این ماجرا بر اقتصاد کشور هستیم چراکه ارز حاصل از فروش نفت که یکی از منابع اصلی تامین بودجه برای دولت است در صورت کمبود عواید نسبت به هزینه‌ها، نرخ ارز چه به صورت مستقیم و چه با دخالت دولت در بازار آزاد افزایش داده می‌شود تا کسری بودجه جبران شود که این امر خود از مصادیق دلاری شدن اقتصاد کشور و ضربه به ارزش پول ملی می‌باشد.
