چالشهای واردات و بازرسی کالا از بارگیری در مبدأ تا تخلیه در مقصد
یادداشت از مهندس توکلی، مدیر عامل شرکت بازرسی خبرگان بین‌المللی تهران
بازرسی کالا و حمل فله آن به‌ویژه مواد غذایی و غلات در تناژ بالا دغدغه‌های خاص خود را دارد. کالاهای موصوف بایستی از دو جهت کیفی و کمی مورد بررسی و بازرسی قرار بگیرند. هر نوع غله و یا کالایی پس از نمونه‌برداری پیش از حمل، ( بر اساس استاندارد بین المللی) تأییدیه نسبی جهت شروع بارگیری دریافت می‌کند.
در واقع نمونه‌ها را پس از نمونه‌برداری از دپوی موجود به آزمایشگاه ارسال و مطابق استانداردهای لازم تست می شوند و درصورت عدم وجود مغایرت تأیید می شوند که این موضوع نشان‌دهنده آن است که کالا در دپوی اصلی مورد تأیید است اما برای بررسی کیفیت قید شده قراردادی مطابق استاندارد (جهت کالاهای مشمول استاندارد اجباری) باید در هنگام بارگیری کالا به کشتی یا کانتینر به طور 100 درصد نمونه‌برداری صورت بگیرد تا نمونه هایی تهیه گردند که شاهد کیفیت کالا در بندر مبدأ و محل بارگیری باشند.
چالشهای واردات و بازرسی کالا از بارگیری در مبدأ تا تخلیه در مقصد
یکی از مشکلات واردکنندگان غلات در ایران این است که تمام دنیا غلات را بر اساس دستور العمل GAFTA که غالباً (GAFTA124) است، نمونه برداری می‌کنند اما استاندارد ایران، GAFTA را به طور کامل قبول نداشته و نمونه‌برداری را بر اساس استاندارد ملی 1445 ویرایش سوم تأیید می‌کند لذا به دلیل مغایرت‌هایی که میان دستورالعمل‌های GAFTA و استاندارد ملی 1445 وجود دارد، واردکنندگان غلات و شرکت‌های بازرسی در ایران با چالش مواجه هستند.
با توجه به این موضوع ،کالاهای وارداتی به ایران باید در مبدأ هم بر اساس GAFTA که مورد تأیید فروشندگان خارجی است و هم بر اساس استاندارد 1445 بازرسی شود که روند آنها باهم متفاوت است. پس از نمونه‌گیری و ارسال نمونه به آزمایشگاه و تأیید آن، گواهی بازرسی جهت محموله بارگیری شده در مبدأ صادر می‌شود.
افزون بر این، یکی دیگر از مشکلات واردکنندگان غلات و بازرسان این است که گاهی اوقات طولانی شدن حمل کالا از مبدأ و رسیدن آن به مقصد و همچنین معطل شدن در نوبت تخلیه، سبب آلودگی کالا می‌شود. به این معنا که حمل دریایی و بسته‌بودن انبار به تعرق کالا، افزایش دما کالا و آلودگی فیزیکی و میکروبی منجر می‌شود که برای جلوگیری از این مورد، باید از تهویه مناسب در انبارهای بارگیری شده کشتی و به علاوه پوشش روی محموله توسط کاغذهای کرافت استفاده شود تا رطوبت ناشی از تعرق محموله به آن نفوذ نکند. در واقع واردکنندگان باید در قرارداد حمل ذکر کنند که کشتی مجهز به تجهیزات تهویه مطبوع انبارهای کشتی و مواد و موارد ضروری باشد تا از آسیب‌های حین حمل پیشگیری شود.
واکاوی مشکلات نمونه برداری کالاهای وارداتی به ایران
پس از ورود کالا به ایران یکی از مشکلات نمونه برداری، نحوه انجام و ارسال آن به آزمایشگاه است. نمونه‌برداری در مبدأ به صورت نمونه برداری 100درصدی و در حین بارگیری انجام می شود، به این معنا که بازرسان بر روی عرشه کشتی حضور دارند و در بازه زمانی مختلف و تناژ متفاوت از کشتی نمونه‌برداری می‌کنند که شاخص کل محموله است اما در ایران نمونه برداری دقیق نیست و نهادهای ذیربط چند نمونه از محموله بارگیری شده به کشتی در زمان گشودن درب انبارهای کشتی و یا به صورت محدود در ارتفاع های مختلف می‌گیرند که نمی‌تواند شاخص کل محموله باشد و در نهایت کیفیت اندازه گیری شده محموله براساس نمونه مبدأ و مقصد باهم مغایرت پیدا می‌کنند. اینکه نمونه‌برداری در مبدأ صورت بگیرد یا مقصد اهمیتی ندارد و مهم این است که به طور دقیق باشد؛ چراکه نمونه اخذ شده تعریف‌کننده کیفیت کل محموله است.
فاکتور های مهم در فرآیند کنترل کیفی کالا
به طور کلی فرآیند کنترل کیفی کالا باید از سوی بازرس‌های مجرب و دوره‌دیده صورت گیرد و همچنین بایستی در نظر داشت که نمونه‌برداری از غلات و مواد غذایی با نمونه‌برداری از کالاهای عمومی متفاوت است. مهم‌ترین بخش بازرسی از کیفیت غلات، بخش نمونه‌برداری است، زیرا نتیجه آزمایش نمونه‌ی برداشت شده به تمام محموله تعمیم داده می‌شود.
دومین موضوع که کیفیت کالاهای وارداتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، این است که کالاها پس از ورود به ایران، برای مدت زمان قابل توجهی در انبارهای بنادر دپو می شوند که ممکن است منجر به آلودگی‌های فیزیکی، شیمیایی و میکروبی در محصولات شود.
از سوی دیگر ممکن است با توجه به اعمال استانداردهای متفاوت بین المللی و ملی در خصوص بررسی کیفی، شاخص‌های کیفی مورد تأیید در مبدأ و مقصد باهم متفاوت باشند؛ بنابراین بازرس باید هم شاخص‌های مورد تأیید در مبدأ و هم شاخص‌های مورد تأیید در مقصد را کنترل و ارزیابی نماید و به علاوه واردکنندگان نیز کالاها را با مشخصات دقیق خریداری کنند تا در مقصد با مشکل روبه‌رو نشوند.
نکات مهم در بررسی شاخص های بازرسی کالا
در بررسی شاخصه‌های کمی نیز باید توجه داشت که بیشتر اوقات کالاهای فله با کشتی و کالاهای بسته‌بندی‌شده با کانتیر حمل می‌شوند لذا در کنترل کمی محموله‌های بسته‌بندی شده باید وزن، نوع و تعداد بسته‌بندی را در نظر گرفت که هر بسته کلی چه وزنی دارد و محتوی چند بسته جزئی کالا با مشخصات مارکینگ و وزنی هستند. در خصوص محموله های فله حمل شده توسط کشتی نیز عملیات درافت سوروی ولی با دقت در زمان های ورود و پهلوگیری کشتی به اسکله (درافت اولیه) و در زمان جداسازی کشتی از اسکله و خروج (درافت ثانویه) انجام گردد تا وزن دقیق محموله بارگیری شده و یا تخلیه شده محاسبه گردد.
باید توجه داشت که درافت سوروی کشتی ها نیز تخصص و ریزکاری های مربوطه خود را دارد که در آینده به بحث درافت سوروی نیز پرداخت خواهد شد و در اینجا صرفاً به یک نکته اشاره می گردد که براساس یک عرف نانوشته درصد خطای وزنی در کشتی های بزرگ به مراتب کمتر از خطا وزنی در کشتی های کوچک می باشد.
خبرنگار: شیرین قنبری
