مشکلات صادرات/ پیشنهادات خروج از مشکلات صادرات از زبان فعالان کارشناس بخش خصوصی/ موضوع صادرات اقلام و خدمات تولید شده ایرانی و یافتن بازارهای جدید در سایر کشورها؛ یکی از مهمترین گزارههایی است که تحقق آن بهطور موازی با تولید، در نهایت رونق تولید و بهبود وضعیت معیشتی را برای ایرانیان به ارمغان میآورد. در این میان توجه به صادرات به کشورهای همسایه، به دلیل مرزهای مشترک و تاریخ و اقلیم مشابه، از اهمیت برجستهتری برخوردار است. واقعیت آن است که ایران در یکی از بهترین موقعیتهای ژئوپلیتیکی جهان قرار گرفته و طبیعی است که سهم اقتصادی این منطقه باید تناسبی با اعداد و ارقام ذکر شده داشته باشد اما بنا به دلایل گوناگون سهم واقعی ایران از صادرات به کشورهای همسایه هرگز بر اساس ظرفیتها، جمعیت و… این منطقه محقق نشده است.
مشکلات صادرات/ پیشنهادات خروج از مشکلات صادرات از زبان فعالان کارشناس بخش خصوصی
با توجه به اینکه کشورهای همسایه ایران، از نظر اقتصادی کشورهایی در حال توسعه محسوب میشوند لذا تقاضا در این کشورها بالا بوده و برای تامین آن، نیازمند واردات گستردهای هستند؛ اما از آنجا که دانش تکمیل زنجیره ارزش در این کشورها بهصورت کامل شکل نگرفته است بنابراین عموما واردات آنها نیز به شکل مواد اولیه و واسطهای نبوده است. این درحالی است که متاسفانه عمده صادرات ایران را مواد اولیه و واسطهای تشکیل میدهد. با توجه به اهمیت موضوع به گفتگو با مهندس فشنگچی، مدیرعامل گروه صنعتی اطهر پرداخته ایم تا در خصوص مشکلاتی که در مسیر صادرات محصولات تولیدی ایرانی به کشورهای همسایه وجود دارد، مسائل را مطرح کنیم.
صادرات در شرایط کنونی کشور با توجه به تحریمهای اقتصادی امریکا، بسیار مورد اهمیت است
وی تصریح کرد: صادرات در شرایط کنونی کشور با توجه به تحریمهای اقتصادی امریکا، بسیار مورد اهمیت است. شرایط امروز کشور و صادرکنندگان به گونه ای نیست که فرصت و زمان را از دست داد. با اطمینان میتوان گفت که هر محدودیتی که در حوزه صادرات ایجاد شود به از دست رفتن بازار صادراتی منتهی میشود و محدود شدن صادرات، مسیر ورود ارز به کشور را در شرایط تحریمها دشوارتر خواهد کرد. نکته بسیار مهم در شرایط تحریم، ارزآوری حوزه صادرات است. با این حال باید صادرکنندگان شناخته شده و شناسنامهدار که سالها قبل مشغول فعالیت در حوزه هستند، برای اعتبار و جایگاه خود اهمیت بالایی قائل هستند و ارز حاصل از فعالیت صادراتی خود را بطور حتم به کشور باز میگردانند، اقدام به این کار کنند اما در حال حاضر مشکلاتی بر سر راه صادرات وجود دارد که بازگشت ارز حاصل از صادرات را سخت کرده است.
فشنگچی اظهار کرد: بازار عراق به عنوان یک بازار حیاتی برای ما محسوب میشود، رابطه با بازار عراق را یک رابطه بلندمدت و استراتژیک برای کشور باید دانست و مسئولان دولتی، نهادها و احزاب کشور همه اصرار دارند که روابط اقتصادی کشور ما با کشور عراق بلندمدت و استراتژیک باشد. بطور تقریبی یک چهارم صادرات ایران به منطقه کردنشین و مابقی به بخش عربی اختصاص دارد.
شعار “جهش تولید” و تاثیر آن بر میزان صادرات
وی در ادامه در خصوص شعار “جهش تولید” و تاثیر آن بر میزان صادرات گفت: یکی از راههای ایجاد جهش تولید موضوع صادرات است چراکه اگر تولیدی صورت میگیرد یا باید به مصرف داخل برسد و یا صادر شود. بنابرین اگر تولید همراه با کیفیت و قیمت مناسب باشد و همچنین اگر شرایط لازم همچون بازاریابی، الزامات صادرات و مشوقات صورت گیرد، قطعا جهش تولید اتفاق خواهد افتاد.
مهمترین مشکلات صادرات و پیشنهادات بخش خصوصی
مدیرعامل گروه صنعتی اطهر در خصوص مشکلات صادرات طی سال های گذشته و راهکارهای خروج از آن بیان کرد: متاسفانه طی یکسال گذشته قفل بزرگی به صادرات کشور خورده است. سیاستگذاری نادرست از طرف بانک مرکزی و ابلاغ بخش نامههای لحظهای از مهمترین عوامل بروز مشکلات صادراتی در کشور شده است. نداشتن برنامهریزی مناسب برای کنترل بازار و تصمیمات لحظهای آسیبهای جدی به صادرات زده که این امر در نهایت به ضرر اقتصاد کشور تمام میشود. در ادامه به ذکر برخی از این مشکلات می پردازیم:
- تعرفههای بالا مشکلات زیادی برای صادرکنندگان ایجاد کرده است که باید با نگاهی کارشناسانه اقداماتی برای اصلاح آن صورت بگیرد. با توجه به اینکه صادرکننده از مالیات ارزش افزوده و عملکرد در سود معاف است، تا چندی پیش صادرکنندگان توجه چندانی به عددی که گمرک ثبت میکرد نداشتند، اما همین تعرفهها در حال حاضر دردسر ساز شده است که این نشان میدهد عدد و رقمی که دولت برای صادرات و واردات اعلام میکند؛ غلط است و بر اساس نرخ واقعی نیست. باید اصلاحاتی در وضعیت خرید کشورهای همسایه از ایران صورت بگیرد، راهکار ما در شرایط تحریم تهاتر است بدون شک با اجرای سیاستهای هوشمندانه میتوانیم از شرایط اقتصادی سخت امروز گذر کنیم.
- محدودیتهای بینالمللی ایجاد شده در سطح روابط بانکی با سایر کشورها موجب شده تا روند بازگشت ارز حاصل از صادرات به داخل کشور با کندی صورت گیرد. از طرف دیگر تعدد بخشنامهها و دستورالعملهای ارزی موجب کاهش انگیزه برخی از صادرکنندگان مطرح و شناسنامهدار شده و در این شرایط صادرکنندگان خرد و حتی صادرکننده نماها بیشتر میدانداری میکنند.
بخش خصوصی از تصمیمات لحظهای بخش دولتی ضررهای زیادی دیده اند
- تاکنون بخش خصوصی از تصمیمات لحظهای بخش دولتی ضررهای زیادی دیده اند که این تصمیمات لحظهای باعث از دست دادن بازارهای بخش خصوصی در داخل و خارج از کشور شده است. مشکلاتی که صادرکنندگان برای واردات مواد اولیه دارند، تولیدکنندگان مواد اولیه خود را در بازاری تهیه میکنند که قیمتهای آن روز به روز تغییر میکند لذا این امر باعث بالا رفتن مداوم هزینههای تولید میشود.
- مشوقهای صادراتی در شرایط امروز میتواند در راستای ایجاد انگیزه برای صادرکنندگان عمل کند، اما نکته دارای اهمیت درباره مشوقهای صادراتی این است که باید به روز، به صادرکننده پرداخت شود تا اثرگذاری آن در فعالیت بازرگانان مشاهده شود.
- توسعه صادرات نیازمند توسعه زیرساختهای صادراتی نظیر تجهیز مرزها و گمرکات، امکانات مناسب جادهای و ریلی، حمل و نقل ارزان، استانداردهای کیفی، مراودات آسان بانکی و تسهیلات صادراتی است که عمدتا در حوزه وظایف دولت و نهادهای تخصصی وابسته به دولت قرار دارد و لازم است در مراودات مستمر بین دو دولت این موضوعات مطرح و حل و فصل شده و مسیر تجارت بین دو کشور را تسهیل کند.
- درسال 99 مسائل جهانی کرونا، پسا کرونا و مسائل داخلی موجود در کشور عراق از جمله انتخابات و مشکلات حاکم در آن کشور مطرح است اما به دلیل نیاز موجود بازار عراق، این کشور برای ما مهم است و به همین دلیل تا آنجایی که ممکن است به دنبال برقراری روابط تجاری هستیم.
- استراتژی کاهش قیمت تمامشده کالاها و اینکه اقلام صادراتی از تولید بهدست مصرفکننده برسد، به این معنا که تعداد واسطهها تا حد ممکن کاهش یابد. در واقع پیشنهاد به فروش مستقیم کالای ایرانی به عراقیها را مطرح می کنیم.
راهکارهایی برای کاهش هزینه ها
- برای کاهش هزینهها، به نظر میرسد در اختیار داشتن انبارهایی در عراق، برای ذخیرهسازی تولیدات بسیار مفید و مؤثر باشد. از این طریق تولیدکننده ایرانی بدون حضور واسطهها، محصولاتش را در این انبارها نگهداری و بهمراتب به بازار عرضه میکند.
- مشکلات در مرزها بیشتر از طرف عراقیهاست؛ آنها قانون خاصی ندارند اما باید بتوانیم به راهکار منسجمی برسیم. از جمله مشکلات صادرات کالای ایرانی به عراق می توان به این موارد اشاره کرد: اولین مسئله این است که طرف عراقی استراتژی مناسب و منسجمی ندارد. دومین مورد این است که قوانین آنها به صورت فصلی تغییر میکند. در یکفصل ورود کالا به آنجا آزاد است و در فصل دیگر محدودیت وجود دارد. به عنوان مثال برای محصولات کشاورزی زمانی که خود آنها یک نوع محصول را دارند، اجازه ورود کالای ایرانی را نمیدهند. در واقع قانون صادرات و واردات آنها فصلی است.
- تعرفههای گمرکی بسیار زیاد است؛ باید تعرفه از دو طرف کم شود. پیشنهاد ما برای افزایش سهم عراق در بازار ایران این است که تعرفه واردات کالاهای عراقی به ایران را کاهش دهیم و برعکس باید از آنطرف نیز این قانون اعمال شود و تعرفه صادرات کالای ایرانی به عراق هم کاهش یابد؛ از این طریق روابط دوطرفه با سود متقابل تقویت میشود.
- اگرچه در شرایط فعلی تحریم، صادرات محصولات صنایع غذایی کماکان به صورت مویگرگی در حال انجام است اما هزینه های صادرات اعم از کاغذ، بسته بندی و حمل و نقل و… نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۵ برابر رشد داشته است که نوسان نرخ ارز بر موضوع افزایش هزینه ها بی تاثیر نیست.