نظام بانکی پیشرفته، نقطه عطف پایداری صادرات کالای ایران
مهرزاد جمشیدی
نظام بانکی پیشرفته، نقطه عطف پایداری صادرات کالای ایران! در دنیای کنونی توسعه صادرات تنها به افزایش درآمد ارزی از طریق صادرات کالا و خدمات محدود نمی‌شود، بلکه نقش مهم تری را به‌عنوان یک استراتژی رشد در جهان بر عهده دارد.
امروز صادرات با ارزش افزوده بیشتر برای کشور نه تنها به عنوان یک مسیر انتخابی بلکه به عنوان دلیلی برای رشد و توسعه اقتصادی مطرح می‌شود. به عبارت ساده‌تر نوع سیاست‌گذاری دولت‌ها در زمینه صادرات و نحوه اجرا و استمرار آن به رفتار تولیدکنندگان و به‌ویژه صادرکنندگان در توسعه صادرات برمی گرد.
به دنبال خودکفایی گندم و افزایش توان صادراتی ایران، در وب سایت های خبری مختلف در خصوص برنامه های ایران برای توسعه صادرات بخش کشاورزی و حتی فرآورده های آن مباحثی مطرح می شود. اخیرا نیز اخباری در خصوص برنامه GTC برای دعوت از شرکت های بزرگ تجارت غلات برای صادرات آرد و گندم سخن به میان آمده است. شرکت های بزرگی چون Cargill و Bunge در این اخبار به عنوان کمپانی های صاحب اعتبار، نام برده شده اند که توان حضور در ایران را دارند.
نشریه نگاشته در گفتگویی اختصاصی با مهرزاد جمشیدی، مدیرعامل آرد خوشه فارس به تشریح چالش های صادرات کالای ایرانی پرداخته است.
وی در ابتدا در خصوص حضور شرکت هایی چون Bunge و Cargill در ایران، گفت: این شرکت ها در تمامی دنیا فعالیت می کنند و با شناخت کاملی که از محصولات ایران و حتی بازارهای هدف ما دارند، مسیر مناسبی را برای تجارت محصولات کشورمان فراهم خواهند کرد.
همچنین، با توجه به این که اثر برداشتن تحریم ها علیه ایران در معاملات بانکی برون مرزی، هنوز به طور کامل برطرف نگردیده و این موضوع بعضا باعث حساسیت و نگرانی برخی از بازارهای هدف صادراتی شده است، لذا حضور شرکت های چند ملیتی به عنوان حلقه واسط این نگرانی را تا حد زیادی کاهش خواهد داد. برای مثال، بخش بزرگی از نیاز بازار قطر به نان که در گذشته توسط کشورهای امارات و عربستان تامین می شد؛ امروز می تواند با استفاده از این چنین تدابیری، از ایران تامین شود.
در فرآیند صادرات، بحث حمل و نقل، ساده ترین قسمت می باشد
این مدیر آردساز با اشاره به این موضوع که در فرآیند صادرات، بحث حمل و نقل، ساده ترین قسمت می باشد؛ افزود: در فرآیند مذکور، اصلی- ترین مورد، اعتبار و عملیات نظام بانکی است و مهم ترین چالش در این زمینه، پذیرش سیستم مالی ایران در حوزه بازارهای بین الملل می باشد. لازم به ذکر است که خرید مدت دار، شرایط پرداخت و نحوه معامله با کشور خریدار، مشکل اصلی طرف ایرانی برای عقد قرارداد است که متاثر از چالش مذکور و شرایط سیستم بانکی کشور می باشد.
در حال حاضر، عمده سهم صادراتی که در حوزه صنایع غذایی از ایران انجام می پذیرد؛ به صورت نقدی بوده و به کشورهای افغانستان، عراق و یا دلال های کشور امارات صورت می گیرد و مقدار صادراتی که به کشورهای روسیه، کانادا، اروپا و سایر کشورها انجام می شود، بسیار ناچیز می باشد. علت اینکه کشور ترکیه طی 24 ساعت، به راحتی می تواند هدف صادراتی خود را از یک کشور به کشور دیگر تغییر دهد،
قطعا وجود زیرساخت های مناسب بانکی و مهم تر از همه، حضور فعال بانک های ترکیه در عرصه بین الملل و ارتباط داشتن بانک های ترکیه با بانک های دیگر در حوزه تجارت جهانی می باشد. لذا اگر وضعیت بانکی کشور در ادامه کاهش تنش های سیاسی بهبود یابد؛ مشخصا صادرات کالا، رشد محسوسی خواهد داشت. به طور کلی، نظام بانکی پیشرفته و کارآمد، در صادرات امری ضروری می باشد.
استانداردهای کالا در کجای صادرات دیده شده اند؟
جمشیدی در ادامه گفتگو، صادرات محصولات کشاورزی را فرآیندی سخت دانست و گفت: محصولات کشاورزی مانند همه کالاها برای صادرات نیازمند استاندارد هستند، با این تفاوت که کالاهای معمول را کشور تولید کننده هم می‌تواند استاندارد کند؛ اما برای صادرات محصولات کشاورزی فقط استانداردهای کشور مبداء کافی نیست.
در واقع بیش از استانداردهای مبداء، کالاهای تولید شده باید استانداردهای کشور مقصد یا مصرف‌کننده را داشته باشد؛ اما موضوع اینجاست که دسترسی به این استانداردها در کشورهای مختلف هزینه‌هایی دارد که بخش خصوصی به تنهایی قادر به دستیابی به آن نیست و نیاز به همکاری بین بخشی در داخل و حتی تعامل با نهادهای مختلف در کشورهای مختلف (حتی کشورهای ترانزیت بین مبداء تا مقصد) دارد.
قوانین و استانداردهای خرید و حتی تولید مواد غذایی و بهداشتی در تمام دنیا یکسان نیست، اما حداقل هایی وجود دارد که در هر شرایطی باید رعایت شود. در کشور ما هم برای تولید محصولات کشاورزی و غذایی استانداردهایی وجود دارد، اما این استانداردها با آنچه که در دنیاست، گویا تفاوت های فاحشی دارد. همچنین، با توجه به سرعت پیشرفت فناوری های تولید (حتی در بخش کشاورزی) و صنایع غذایی، نیاز به تغییرات در بخش های مختلف تولید محصولات کشاورزی و به‌طور کلی زنجیره تولید دیده می‌شود.
بالا بودن هرینه های پولی تولید در کشور
جمشیدی در ادامه، ضمن اشاره به بالا بودن هرینه های پولی تولید در کشور، افزود: عدم وجود زنجیره تولید و هدف صادراتی برای محصولات کشاورزی، از جمله دیگر چالش های موجود در امر صادرات می باشد. ذکر یک نمونه در این خصوص، مسئله را شفاف تر می کند.
محصول مرغ ایران در منطقه تقاضای بالایی دارد؛ اما در ایران هزینه تمام شده تولید مرغ بسیار بیشتر از سایر کشورهای منطقه است. برای تولید گوشت مرغ، خوراک دام از برزیل و مواد لازم برای واکسیناسیون از آلمان با تعرفه بالای گمرکی وارد می شود. تولید با هزینه بالا امکان رقابت با محصولات تولیدی ترکیه را از صادرکننده ایرانی سلب می کند.
مدیرعامل آرد خوشه فارس در ادامه موارد ذیل را از دیگر چالش های صادرات برشمرد؛
ثبات نداشتن قیمت کالاها در کشور باعث شده گاهاً صادرکننده بازار و مشتری مورد نظر را پیدا کرده، اما در زمانی که قصد صادرات دارد، افزایش قیمت در داخل باعث می‌شود صدور کالا مقرون به صرفه نباشد.
نوسانات بازار ارز و تأثیر مستقیم آن بر فضای تجاری به ویژه صادرات
حضور محدود شرکت‌های بین‌المللی حمل و نقل در استان‌ها به ویژه نبود شرکت‌های حمل و نقل تخصصی برای محصولات کشاورزی و بالا بودن هزینه‌های حمل و نقل بسته‌بندی نامناسب برخی فرآورده‌های کشاورزی برای صادرات آنها و نبود تجهیزات و صنایع مدرن برای بسته‌بندی برخی محصولات کشاورزی فقدان یک سامانه یا شبکه اطلاع رسانی کارآمد که بتوان اطلاعاتی در آن از وضع بازارهای داخلی و بین المللی کسب کرد.
مشکل ارتباطات بانکی و نقل و انتقال ارز حاصل از تجارت به علت تحریم
جمشیدی، از جمله چالش های دیگر بسیار مهم که باعث عدم رشد صادرات کالاهای تولید ایران می شود را هزینه های پولی تولید دانست و افزود: با توجه به بهره های 18 درصد تا 22 درصد، قیمت تمام شده کالای تولیدی کشور افزایش می یابد و در نتیجه قدرت رقابت از تولیدکنندگان ایرانی در عرصه بازارهای بین الملی، سلب می شود.
این فعال صنعت آرد در خاتمه با توجه به ظرفیت‌های بسیار مناسب توسعه صادرات محصولات کشاورزی در کشور، اذعان داشت: با خودباوری و اتخاذ سیاست و تدابیر مناسب از سوی دولت دوازدهم و دوری جستن از سیاست‌ها و اقدامات احساسی و حمایت و تقویت تشکل‌ها و اشخاص صادرکننده و با تولید صادرات‌گرا، در آینده‌ای نه چندان دور دستیابی به عواید صادرات محصولات غیرنفتی و به ویژه کشاورزی با عنوان جایگزین محصولات نفتی دور از دسترس نیست.
امروز قطر نیازمند کالا و فردا کشور دیگری نیازمند تولیدات ما خواهد بود
وی به عنوان کسی که فرآیند صادرات را تجربه کرده، با تاکید بر این موضوع که ایران کالاهای مناسبی برای صادرات دارد؛ گفت: امروز قطر نیازمند کالا و فردا کشور دیگری نیازمند تولیدات ما خواهد بود. کالای ایرانی شاید در حد بهترین های بازار نباشد، اما توانسته خود را به حد قابل قبول برساند. لذا مستحق کسب بازار در حد توان است.
جمشیدی در انتها، خاطر نشان کرد: ایجاد سیستم بانکی پیشرفته، ارتباط فعال بانک های ایرانی با بانک های بین الملل و مهم تر از همه، در اختیار داشتن سرمایه کم هزینه، باعث رشد و شکوفایی صادراتی کشور در تمامی عرصه ها خواهد شد.
