سیلوسازی بتنی و دلایل دوگانگی قیمت در پروژه های آن چیست؟ کارفرمایانی در سال های اخیر به قصد ساخت انواع سیلوهای بتنی جهت استعلام قیمت دستمزدی یا کامل با پیمانکاران مختلف از جمله شرکت تهران سازه تماس گرفتند
به احتمال زیاد با این دوگانگی مواجه شده اند که پیمانکاران سیلو ساز در دو بازه قیمتی کاملا متفاوت و در بعضی مواقع با اختلاف 40 تا 50 درصدی برای اجرا یک پروژه، پیشنهاد قیمت می دهند. برای مثال اگر یک پیمانکار برای اجرا دستمزدی یک پروژه مبلغ یک و نیم میلیارد تومان قیمت می دهد،
پیمانکار دیگری برای اجرا دستمزدی همان پروژه 750 میلیون تومان برآورد قیمت دارد و این شائبه را در ذهن هر شخصی ایجاد می کند که شاید قیمت تمام شده پروژه برای هر دو پیمانکار 500 میلیون تومان است و پیمانکار اول برای یک پروژه 500 میلیون تومانی، یک میلیارد تومان سود می گیرد و پیمانکار منصف و خیر خواه دوم برای همان پروژه فقط به 250 میلیون تومان سود قانع است! هدف این نوشتار روشنگری در نحوه برآورد قیمت سیلو های بتنی به صورت دستمزدی برای کارفرمایان و صاحبان صنایع است.
سیلوسازی بتنی و دلایل دوگانگی قیمت در پروژه های آن چیست؟
به طور کلی هر پروژه عمرانی که به شکل قرارداد مدیریت پیمان یا دستمزدی انجام می شود، شامل هزینه های مشخص برای انجام عملیات مشخص است. لازم به ذکر است که مرجع برآورد قیمت پروژه های عمرانی در کشور فهرست بهای سازمان برنامه و بودجه است که ابتدای هر سال توسط این سازمان منتشر و به پیمانکاران ابلاغ می شود.
هرچند در قراردادهایی که بین بخش خصوصی بسته می شود بسیاری از ضرایب فهرست بها تعدیل و بخشی از آیتم ها و پیش فرض های فهرست بها کنار گذاشته می شود و در نهایت پیشنهاد قیمت پیمانکار به میزان محسوسی زیر قیمت استاندارد فهرست بها برآورد می شود اما فرض اول کماکان پا برجاست یعنی هزینه های مشخص برای عملیات مشخص! برای ساده تر شدن موضوع،
فهرست عملیات اجرایی و درصد تقریبی هزینه هر بند از عملیات به نسبت کل پروژه که از یک برآورد قیمت واقعی مربوط به یک پیشنهاد قیمت برای اجرا دو سیلوی بتنی به ارتفاع 28 متر و قطر متر 18 در اطراف تهران استخراج شده به شرح ذیل است:
- عملیات تجهیز و برچیدن کارگاه: شامل انتقال تجهیزات از انبار شرکت به محل پروژه، نصب تجهیزات، خرید وسایل و تجهیزات مصرفی که زیر مجموعه مصالح اجرا کار قرار نمی گیرند و در نهایت جمع آوری تجهیزات نصب شده از محل کارگاه و حمل به انبار شرکت به همراه 20 درصد هزینه اجرا
- حقوق ها و دستمزد ها پرسنل شرکت و هزینه های جاری کارگاه به طور تقریبی، 16 درصد هزینه اجرا
- غذا شامل تهیه 3 وعده غذا روزانه برای افراد مستقر در کارگاه در طی مدت پروژه، 17 درصد هزینه اجرا
- حقوق ها و دستمزد ها و هزینه غذا در حین اجرا قالب لغزنده 5 درصد کل قرار داد است. در این مرحله به دلیل اینکه کارگاه به صورت 24 ساعته فعال است به پرسنل مبلغ قابل توجهی اضافه کاری پرداخت می شود
- کل هزینه های اجرا ابنیه بتنی که به صورت قرارداد دستمزدی به اکیپ قالب بند و بتن ریز پرداخت می شود، 35 درصد هزینه اجرا
- استهلاک تجهیزات 7 درصد هزینه اجرا
پروژه های سیلوسازی بتنی پیمانکار ملزم به استفاده از تجهیزات گران قیمت و پر استهلاک
در رابطه با ضریب پیمانکاری لازم به ذکر است در پروژه های عمرانی عادی مانند ساختمان سازی ضریب پیمانکاری بین 08/1 و 12/1 ( 8 تا 12 درصد) است اما به دلیل اینکه در پروژه های سیلوسازی پیمانکار ملزم به استفاده از تجهیزات گران قیمت و پر استهلاک مانند قالب لغزنده و تاور کرین است و همچنین هزینه های قالب بندی بتن ریزی مربوط به قالب لغزنده بیشتر از قالب بندی و بتن ریزی معمولی است، ضریب پیمانکاری مقداری بیشتر در نظر گرفته می شود.
مثال فوق برای یک پروژه اطراف تهران و اجرا توسط یک شرکت مستقر در تهران است و روشن است که بعضی از آیتم ها در صورتی که محل پروژه برای مثال به استان فارس تغییر پیدا کند بیشتر خواهند شد.
در چند آیتم امکان تلرانس قیمت وجود دارد؟
در موارد فوق آنچه که تجربه شخصی من است در چند آیتم امکان تلرانس قیمت وجود دارد. آیتم دوم که مربوط به حقوق ها و دستمزد هاست بستگی به این دارد که چند نفر مهندس مستقر در کارگاه داشته باشیم، اختلاف حقوق مهندس با تجربه و تازه کار و یا اختلاف دستمزد اپراتور تاورکرین با تجربه و مجوز دار و اپراتور تازه کار و سایر پرسنل باتجربه یا تازه کار است و در کل هزینه ها تا 4 درصد اختلاف قیمت ایجاد می کند.
دوم، آیتم غذا است که مربوط می شود به تهیه غذا کارگاهی با کیفیت قابل قبول یا تهیه غذا با کیفیت سوال برانگیز و قبول ریسک مسمومیت چندباره تمام پرسنل کارگاه و هزینه ها و تاخیرات ناشی از آن که تا 5 درصد کل هزینه ها باعث صرفه جویی می شود.
مهمترین آیتم که امکان صرفه جویی دارد
مهم ترین آیتمی که در سیلوسازی بتنی امکان صرفه جویی قابل توجهی وجود دارد قرارداد دستمزدی با اکیپ قالب بند و بتن ریز است. اختلاف قیمت اکیپ با سابقه و درجه یک با اکیپ ناشناخته، تازه کار و بدون کارنامه و با قبول ریسک امکان کج شدن سیلو، گیر کردن قالب، کیفیت ظاهری غیر قابل قبول و سایر خطرات احتمالی در بعضی مواقع تا 50 درصد هم میرسد که منجر به صرفه جویی 17 درصدی در کل قیمت پروژه می شود.
وجود حداکثر اختلاف قیمت 26 درصدی برای سایر هزینه ها
سایر هزینه ها برای تمام پیمانکاران تقریبا ثابت است، این بدان معنی است در بهترین حالت اختلاف قیمت پیمانکاری که از مهندسین با تجربه و اکیپ کار بلد استفاده می کند و در نهایت یک سازه استاندارد و با کیفیت تحویل کارفرما می دهد و پیمانکاری که به بهانه کاهش قیمت تمام استانداردها را زیر پا گذاشته و با ریسک زیاد پروژه ای با کیفیت سوال برانگیز به کار فرما تحویل می دهد باید حداکثر اختلاف قیمت 26 درصدی وجود داشته باشد.
خروج 4 پیمانکار از صنعت سیلوسازی
در نوشتار های قبلی من به تفسیر به نوع عملکرد پیمانکاران سوء استفاده گر اشاره کرده ام (نشریه نگاشته شماره 37 و 40)، مقایسه فوق بین هزینه های اجرا یک پروژه با کیفیت و استاندارد و همان پروژه سیلوسازی به صورت بی کیفیت، احتمالا غیراستاندارد و ناامن است و نه مقایسه بین پیمانکار سوء استفاده گر و پیمانکار معتبر.
متاسفانه در دهه اخیر اقبال کارفرمایان و صاحبان صنایع به سوء استفاده گران بوده به طوری که حتی پیمانکار ریسک پذیر هم امکان رقابت با سوء استفاده گران را ندارد و طی سالیان اخیر به شخصه شاهد خروج 4 پیمانکار سیلوساز از صنعت سیلو سازی بوده ام.
در پایان توصیه های گذشته را برای حفظ حقوق کارفرمایان و درنهایت اجنتاب از عقد قرارداد با سوء استفاده گران تکرار می کنم:
- برای تهیه نقشه حتما به شرکت مشاور ثالث و مستقل از پیمانکار مراجعه کنید و به هیچ عنوان اجازه تهیه نقشه توسط خود پیمانکار را ندهید
- شرکت مشاور طراح نقشه ها را ملزم کنید که حداقل نظارت مقطعی بر هر مرحله از اجرا پروژه داشته باشد
- بدون مشورت با طراح سازه با پیشنهاد هایی تحت عناوین سبک سازی و صرفه جویی در مصالح ، جایگزینی دیوار بتنی با دیوار آجری موافقت نکنید
- استاندارد برآورد قیمت در کشور بر اساس فهرست بها است. چنانچه بین انتخاب پیمانکاران با دو رنج قیمتی ذکر شده شک دارید، بهترین راه، برآورد قیمت پروژه بر اساس فهرست بها است. به این صورت که یا از شرکت مشاور طراح نقشه برآورد قیمت فهرست بهایی بخواهید و یا به یکی از شرکت هایی این نوع برآورد قیمت ها را انجام می دهند مراجعه کنید، کل هزینه اضافی تحمیلی به شما حداکثر تا بیست میلیون تومان خواهد بود.
- توجه داشته باشید که امکان سوء استفاده ادامه دار توسط برخی پیمانکاران در سایه انزوای کارفرما و مخفی کاری وجود دارد، در پروژه های سیلو سازی حتما از مشاور یا ناظر ثالث مسلط به سیلو سازی و مباحث قالب لغزنده (علاوه بر نظارت نظام مهندسی) مشورت بگیرید
