سپراتورها و نکات تخصصی در کار با آن

سپراتورها و نکات تخصصی در کار با آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. از ملزومات فرآیند تولید آرد، ورود گندم تمیز و بدون ناخالصی به این پروسه است. از آنجا که بیش از 50 درصد از کل ناخالصی های همراه گندم از نوع افت های با اندازه متفاوت از دانه گندم هستند اهمیت وجود دستگاهی برای جداسازی این ناخالصی ها (سپراتور) دو چندان می شود.

در روش های سنتی آسیاب مثل آسیاب سنگی، بادی و آبی نیز قبل از عملیات آسیاب جداسازی ناخالصی ها با روش هایی ساده مانند استفاده از الک های دستی وجود داشته است. در سیستم های آسیاب نوین این عملیات توسط ماشین آلات مخصوص به خود انجام می گردد که به مجموع فرآیند جداسازی ناخالصی ها از گندم اصطلاحاً “بوجاری” گفته می شود.

بوجاری با هدف خالص سازی گندم ورودی به پروسه آسیاب جهت دستیابی به آرد سالم با خاکستر مناسب انجام می گیرد. دلایل دیگر بوجاری عبارتند از : پیشگیری از آسیب رسیدن و خوردگی ماشین آلات خط تولید، جلوگیری از ایجاد جرقه، آتش سوزی یا انفجار بر اثر برخورد ذرات فلزی همراه گندم،

جلوگیری از گیر کردن ناخالصی های درشت همراه گندم در لوله ها و تجهیزات، استفاده بهینه از فضای ذخیره سازی (جلوگیری از هدر رفت فضای سیلوها با ناخالصی همراه گندم)، کاهش آلودگی و جلوگیری از رشد کپک ها و میکروارگانیسم ها و . . .

از آنجا که ناخالصی های همراه گندم می توانند از نوع افت های غیر مفید متفاوت از گندم (فلزات، نخ و کاغذ، سنگ، سایر غلات، تخم علف های هرز و . . .) و یا از نوع افت های مفید هم جنس گندم (دانه های شکسته، چروکیده، حشره زده، گرما دیده، آسیب دیده و . . .) باشند، در پروسه بوجاری از روش های متفاوتی برای جداسازی آنها استفاده می شود.

سپراتور

هدف کاری سپراتورها (جداکننده ها) جداسازی ذرات و دانه های بزرگتر یا کوچکتر از دانه گندم می باشد. اساس کار این دستگاه استفاده از توری های با سوراخ گرد و یک مکانیزم حرکتی می باشد.

همانطور که گفته شد 50 درصد ناخالصی های همراه گندم اندازه ای متفاوت از دانه های گندم دارند، این عامل سبب می شود این دستگاه بیشترین تاثیر در پاکسازی ناخالصی ها بین همه دستگاه های بوجاری را داشته باشد.

از این دستگاه می توان در بخش های پیش بوجاری و بوجاری اصلی استفاده نمود.

مکانیزم حرکتی سپراتورها

جهت کارکرد صحیح سپراتورها علاوه بر توری، این دستگاه ها باید به یک مکانیزم حرکتی تجهیز شده باشند تا سبب ایجاد حرکت در بار (گندم) ورودی به دستگاه شوند، گندم را در سطح کل توری بصورت یکنواخت پخش کرده و به دانه ها نیرویی در جهت سوراخ های توری (با توجه به شیب تنظیمی برای دستگاه) وارد نمایند.

جهت این کار در حال حاضر دو سیستم حرکتی لرزشی و گردشی برای سپراتورها بسته به طراحی آنها وجود دارد.

در سیستم لرزشی یک مکانیزم حرکتی رفت و برگشتی به جلو و عقب با استفاده از دو موتور ویبره کوپل شده ثابت و یا یک موتور ویبره پاندولی و پین شده اعمال می شود. از آنجا که وزنه های موجود در موتورهای ویبره حین حرکت خود به چهار جهت اصلی در موتور و متعاقباً در دستگاه نیرو وارد می نمایند،

همانطور که در تصاویر مشخص است در استفاده از جفت موتور کوپل شده ثابت نیروهای رو به جلو و عقب دستگاه بصورت آزادانه در یک جهت وارد شده ولی نیروهای وارد شده توسط وزنه ها به سمت یکدیگر یا خلاف جهت یکدیگر با هم خنثی می شوند، در نتیجه لرزش فقط در جهت های جلو و عقب به دستگاه وارد می شود.

معمولاً بدلیل استهلاک بالای موتور پاندولی از جفت موتور کوپل شده جهت ایجاد لرزش در ماشین آلات بوجاری استفاده می گردد.

توری ها و سایر تنظیمات سپراتور

ابعاد یک دانه گندم معمولی در حالت عادی معمولاً بصورت زیر می باشد.

با توجه به مکانیزم کاری دستگاه توری ها و اندازه قطر داخلی سوراخ های آن باید به گونه ای انتخاب شوند که گندم از توری بالایی رد شده و از توری پائینی رد نشود.

با کمی تامل در سایز توری ها می توان دریافت در پیش بوجاری بدلیل حجم بالای بار با هدف کاهش ناخالصی ها (و نه حذف کامل) سایز توری ها بصورت مرزی انتخاب نشده است.

در بوجاری اصلی سایز توری ها با سایز دانه ها همخوانی دارد لذا کلیه ناخالصی ها همراه گندم که کوچکترین اختلاف سایزی با دانه های موردنظر ما دارند جدا می شوند.

نکات حائز اهمیت در خرید و نصب توری ها و اپراتوری دستگاه

• در هنگام خرید از توری های مناسب با ضخامت 5/0 تا 1 میلیمتر استفاده شود، توری نازک تر عمر کمتر و توری ضخیم تر وزن دستگاه را بالا برده و شکستگی در قاب (رامکای) توری را سبب می شود.
• همه نقاط توری می بایست کاملاً به رامکا چسبیده و ثابت شود، شلی توری روی رامکا سبب شکستگی در رامکا و ریل رامکا روی دستگاه می گردد.
• در فرآیند ساخت توری از مکانیزم پانچ ورق فلزی استفاده می گردد، هنگام پانچ توری ها یک سمت لبه حفره ها شیب رو به پائین می گیرد لذا در ابعاد میکرونی حفره های توری های بوجاری از یک سمت چند میکرون بزرگتر از سمت دیگر است،
• بنابراین توصیه می گردد هنگام نصب توری روی رامکا به این نکته توجه کرده و جهتی از حفره ها که دارای قطر کوچکتر است را رو به بالای رامکا نصب کرده تا از گیر کردن با درون حفره ها تا حد امکان جلوگیری شود.
• بدلیل تاثیر بسزای لاستیک های ضربه گیر دستگاه در یکنواختی و نرمی ویبره می بایست آنها را بطور مکرر جهت تعویض هنگام خوردگی چک نمائید. بسته به نوع دستگاه و توصیه تولید کننده ارتفاع این لاستیک ها متغیر می باشند.
• بین هر رامکا توپ هایی جهت ضربه زدن به توری و نظافت آن از افت هایی که درون سوراخ ها گیر کرده تعبیه می گردد، بسته به توصیه تولید کننده معمولاً در هر خانه 4 تا 5 عدد تعبیه می گردد.