احیای ریل پایداری و امنیت غذایی با تکیه‌ بر امتیازات ژئوپلیتیکی

امنیت غذایی از موضوعات حیاتی و اساسی در سطح جهانی و منطقه‌ای است که همواره توجه ویژه‌ دولت‌ها را به خود جلب کرده است؛ عبارتی که برابر است با دسترسی مطمئن و مداوم به غذا برای تمام افراد جامعه و نقش بسیار مهمی در تضمین سلامت و رفاه اجتماعی دارد.

ایران با جمعیت بالغ‌بر ۸۰ میلیون نفر و موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، یکی از کشورهای مهم منطقه منا (MENA) است که سهم بسزایی در تأمین امنیت غذایی منطقه دارد.

با وجود تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی بر کشور، ایران با استفاده از منابع طبیعی و پتانسیل‌های بالقوه در زمینه تولید محصولات کشاورزی، توانسته است تا حد زیادی به تأمین نیازهای غذایی داخلی خود بپردازد.

تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در کشور، همچنین روابط خارجی و همکاری‌های بین‌المللی، تأثیر قابل‌توجهی بر وضعیت امنیت غذایی ایران دارد و می‌تواند به بهبود یا تضعیف آن منجر شود. در این مطلب طی گفت‌وگو با شریف نظام‌مافی، مدیر اجرایی کنفرانس iranGrain و رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس، نقش ایران در تأمین امنیت غذایی منطقه منا و تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی بر وضعیت امنیت غذایی در این منطقه بررسی خواهد شد. با تحلیل این عوامل و شناخت بهتر وضعیت فعلی، مسائل و چالش‌های امنیت غذایی در منطقه، مسیرهای بهبود و تقویت آن را مشخص خواهیم کرد.

بازیگران اصلی مثلث امنیت غذایی در منطقه منا

نظام‌مافی ابتدا درباره وضعیت ایران و نقش آن در امنیت غذایی منطقه منا بیان کرد: طی سال‌های اخیر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، درجهت ایجاد خط ریلی به‌منظور تأمین امنیت غذایی در شرق آفریقا به‌خصوص کشور سودان سرمایه‌گذاری بزرگی کرده‌اند؛ اما متأسفانه این طرح با شکست روبه‌رو شد؛ چراکه در حال حاضر کشور سودان درگیر جنگ داخلی و بحران سیاسی است و توانایی تأمین امنیت غذایی را ندارد؛ بنابراین در وضعیت کنونی ازنظر شرایط جغرافیایی، طبیعت و منابع کشاورزی، کشور ایران و عراق می‌توانند ضلع مهم از مثلث امنیت غذایی منطقه باشند. وقتی از امنیت غذایی صحبت به میان می‌آوریم، صرفاً موضوع غلات مدنظر ما نیست بلکه تمام طبقه‌بندی امنیت غذایی را در این بحث موردتوجه قرار می‌دهیم.

مدیر اجرایی کنفرانس iranGrain یادآور شد: امنیت غذایی در کشورهای حوزه خلیج‌فارس در مقایسه با کشور ایران، مفهوم بسیار متفاوتی دارد، زیرا نگاه ما بیشتر به امنیت غذایی در حوزه غلات است، اما کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به دلیل قدرت خریدشان و ارتباط داشتن در بازار جهانی، تعریف کاملاً متفاوتی از امنیت غذایی دارند، لذا این فرصت خوبی برای ایران است تا محصولات فرآورده‌های کشاورزی خود را که سرمایه‌گذاری زیادی برای آن داشته است، وارد عرصه بازارهای حاشیه خلیج‌فارس کند.

وی با اشاره به این‌که کشورهای عراق و ترکیه نیز می‌توانند نقش مهمی را در امنیت غذایی بازی کنند، گفت: در واقع ترکیه با داشتن فناوری‌های مدرن صنایع غذایی می‌تواند پشتوانه فنی کارخانه‌های کشور ایران و عراق باشد.

تأثیرات تحریم‌های اقتصادی در امنیت غذایی منطقه

نظام‌مافی خاطرنشان کرد: متأسفانه تحریم‌های اقتصادی ایران و وضعیت سیستم بانکی، معضل ثابت و پایدار دربرابر افزایش مراودات ایران است. در این خصوص به‌عنوان راهکار قطعاً می‌توان از بندها و موارد مجاز در فهرست تحریم‌ها که شامل دارو و مواد غذایی و غلات است، استفاده نمود و به‌منظور ایجاد امنیت غذایی و شبکه ارتباطات با بازارهای هدف، از آن بهره‌مند شد.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس در پایان یادآور شد: باید هماهنگی نزدیکی با سازمان‌های ذی‌ربط و بخش خصوصی داشته باشیم تا بتوانیم قابلیت‌های بخش خصوصی و به‌ویژه کشاورزی ایران را با دیگر انتخاب‌های کشورهای حوزه خلیج‌فارس درجهت احیای ریل پایداری و امنیت غذایی برای کشورهای همسایه جایگزین کنیم. اگرچه بازارهای حاشیه خلیج‌فارس به‌طور کامل در دست کشورهای اروپایی و آمریکایی است، اما به نظر می‌رسد در زمینه تأمین مواد اولیه، بازاری جذاب وجود داشته باشد که بتوانیم فعالیت کنیم و برای ایجاد ریل امنیت غذایی میان کشورهای منطقه، به پیشرفت خوبی نائل شویم.