کرونا و تاثیرات آن بر بازار روغن ایران/ شیوع بیماری کرونا علاوه بر خسارتهای جانی با ابعاد اقتصادی فراوانی همراه بوده است و هر روز شاهد پیشبینیهایی در خصوص زیانهای اقتصادی شیوع این ویروس بر اقتصاد کشورهای جهان هستیم. به طور یقین این بیماری بر فعالیتهای مختلف اقتصادی تاثیرگذار خواهد بود و بخش کشاورزی مستثنی نیز نخواهد بود. به نظر میرسد در صورتی که مدیریتی جدی و پیشگیرانه نباشد، آسیب هایی که ویروس کرونا به اقتصاد کشور و بخش کشاورزی وارد مینماید، قابل جبران در کوتاه مدت نبوده و آثار آن پایدار بماند.
کرونا و تاثیرات آن بر بازار روغن ایران
به گفته دکتر فاطمه پاسبان، عضو هیات علمی موسسه پژوهشهای برنامهریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی با توجه به فضای ترس و نگرانی غالب در جامعه به دلیل شیوع ویروس کرونا، بنيه و توان ضعيف شده اقتصاد، تغييرات شرايط آب و هوایی، بروز حوادث غيرمترقبه نظير سيل و زلزله در برخی نقاط کشور، تشديد تحريمها و دسترسی ناکافی فيزيکی و اقتصادی به دارو و اقلام بهداشتی و خوراکی، تعطیلی کسب و کارها و کاهش توان درآمدی به نظر میرسد که توجه به غذا و امنیت غذایی مردم در این شرایط جزو اولویتهای مهم بعد از دارو ودرمان باشد.
وی با اشاره به اینکه در این میان یکی از محصولات سبد غذایی مردم روغن است، گفت: بر اساس اطلاعات بانک مرکزی در سبد خانوار شهری سال 1396 میانگین مصرف سالانه روغن نباتی خانوار حدود 33 کیلوگرم(برای خانوار 3.28 نفر) است که تامین روغن مورد نیاز داخل کشور از طریق تولید دانههای روغنی و استحصال آن و واردات دانههای روغنی و روغن به کشور صورت میگیرد. لذا بر اساس اطلاعات سال 1397 از عرضه داخلی دانههای روغنی (تولید بعلاوه واردات) در حدود 97 درصد سویا، 9.4 درصد گلزا، 70.5 درصد آفتابگردان، 0.2 پنبه دانه و 65 درصد کنجد از طریق واردات تامین میشود.
پاسبان با بیان اینکه سه دانه سویا، کلزا و آفتابگردان از مهمترین دانهها برای استحصال روغن است، تصریح کرد: دو دانه آفتابگردان و سویا وابسته به واردات است که بر اساس استحصال روغن از دانه تولید داخلی و وارداتی و روغن وارداتی در سال 1397 عرضه روغن مایع 1823 هزار تن بوده که در حدود 10.2 درصد آن تولید داخل و 89.7 درصد آن وارداتی میباشد.
89 درصد بازار روغن ایران وابسته به واردات است/ کرونا
همچنین در حال حاضر اقتصاد ایران بیش از 89 درصد به واردات انواع روغن و دانههای روغنی وابسته است که در این شرایط، کمبود دانه روغنی چه از منظر تولید داخلی و یا واردات باعث کمبود روغن در کشور و افزایش قیمت شده است. از سوی دیگر این افزایش قیمت به دلیل ابعاد روانی و خرید بیش از اندازه مصرف و ذخیره آن توسط خانوار و انبارسازی سودجویان تشدید خواهد شد.
احتمال گرانی روغن در بازار داخلی به دلیل کاهش عرضه دانههای روغنی در جهان
وی با اشاره به اینکه کاهش تولید و واردات دانه به تعطیلی و یا کاهش ظرفیت تولید کارخانجات روغنکشی منجر میشود، گفت: از آنجایی که کشورهای تولید کننده مهم دانههای روغنی در جهان همانند آمریکا، برزیل، کانادا و چین به منظور مقابله با ویروس با قرنطینه و کاهش حجم فعالیتها روبرو هستند، این احتمال وجود دارد که با کاهش عرضه در جهان، قیمت دانهها افزایش یافته و بر افزایش قیمت روغن داخلی نیز تاثیر بگذارد.
این فعال عرصه کشاورزی از احتمال وقفه زمانی در واردات دانه و روغن خبر داد و افزود: در نظرگیری تمهیدات در خصوص تامین ذخایر استراتژیک روغن از اهمیت بسیاری برخوردار است که لازم است در این مسیر از کارخانجات روغنکشی نیز حمایت موثر به عمل آید. همچنین باید به این نکته توجه داشت که در صورت کاهش فعالیت صنایع روغنکشی، تولید کنجاله برای خوراک دام هم کاهش یافته و لازم است که برای تامین خوراک دام هم تمهیداتی در نظر گرفته شود.
پاسبان در خصوص وضعیت تولید داخلی با توجه به شیوع ویروس کرونا اظهار کرد: احتمال خودداری از کار توسط کارگران و افزایش طلب برای سطح دستمزد بیشتر در اکثر استانها منجر به افزایش هزینه تولید و قیمت تمام شده دانه روغنی خواهد شد. لذا بر اساس اطلاعات منتشر شده مرکز آمار ایران در فصل پاییز سال 98 نسبت به پاییز سال 97، حدود 57 درصد افزایش هزینه دستمزد در بخش کشاورزی مشاهده شده است.
وی خاطرنشان کرد: افزایش تورم تولیدی و افزایش قیمت تمام شده در صورتی که قیمت بازار نتواند جبران هزینه تولید کننده را انجام دهد، احتمال تغییر الگوی کشت وجود دارد و شناسایی خطرات احتمالی ناشی از شیوع ویروس کرونا نیازمند تحقیق، مطالعه و پیشبینی است که تا قبل از وقوع، تمهیدات لازم در نظر گرفته شود. به عبارتی پیشگیری بهتر از درمان است.
