نیاز سالانه ایران به 520 هزار تن بذر گواهی شده گندم
معاون مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال
بذر گواهی شده گندم/ بیشترین سطح زیر کشت محصولات زراعی در ایران متعلق به گندم است. بر اساس آخرین آمار یک میلیون و 900 هزار هکتار گندم آبی و نزدیک به 3 میلیون و 500 هزار تن گندم دیم در کشور کشت می‌شود. به عبارتی، این میزان کشت گندم نیازمند به یک میلیون و 100 هزار تن بذر است.
مهندس صمد مُبصّر، معاون مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار نگاشته اظهار کرد: کشاورزان در ایران همه ساله بذرهای گواهی‌شده گیاهان خودبارور مانند گندم، حبوبات و برخی گیاهان علوفه‌ای را استفاده نمی‌کنند. برای مثال دو سال از بذر خود استفاده کرده و در صورت فرسودگی بذر به تعویض و دریافت بذر گواهی‌شده اقدام می‌کنند.
وی با اشاره به این که نگهداری بذر از سوی کشاورز در اقلیم گرم و خزری دشوار است، گفت: وزارت جهاد کشاورزی مدلی را برای تأمین بذر گندم ارائه کرده که شامل تأمین 60 درصد بذر گندم آبی و 40 درصد بذر گندم کشور است. با این احتساب سالانه حدود 300 هزار تن بذر گندم آبی و 200 هزار تن بذر گندم دیم نیاز داریم. همچنین سالانه به 520 هزار تن بذر گواهی شده گندم نیازمند هستیم که این میزان بذر در برخی سال‌ها مانند سال 98 تولید شده است.
وی افزود: میزان تولید بذرهای گواهی‌شده در دو سال گذشته حدود 370 هزار تن بوده است که به دلایل غیرفنی، تولید متناسب با حجم نیاز کشور صورت نگرفت.
اهمیت مقوله اقتصاد بذر
مبصر با تأکید بر اهمیت مقوله اقتصاد بذر گفت: اختلاف قیمت قابل توجه بذر گواهی‌شده با قیمت دانه تحویلی کشاورز به سیلو موجب اجتناب کشاورزان از خرید و مصرف بذر گواهی‌شده می‌شود. برای مثال در سال 1400حدود یک‌سوم بذر گواهی‌شده گندم کشور در انبار شرکت‌های تولیدکننده باقی ماند؛ چراکه یارانه اختصاص‌یافته به بذر گواهی‌شده در حدی نبود که کشاورز را به استفاده از بذر گواهی‌شده تشویق کند.
وی ادامه داد: در حال حاضر، شرکت‌های ایرانی ظرفیت لازم برای تولید بذر مورد نیاز گندم را دارند؛ اما تحقق تولید بذر لازم برای کشور مستلزم تخصیص یارانه مناسب و تسهیلات به شرکت‌ها برای تهیه بذر خام در زمان مناسب است؛ لذا شرکت‌ها در صورت تمایل به تولید بذر ارقام مندرج در فهرست ارقام گیاهی، مطابق بند ج ماده 6 قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل بذر می‌توانند به موسسه مراجعه و مجوز تولید را دریافت کنند.
این مقام مسئول با اشاره به این که در حوزه تولید بذر غلات مانند گندم و دانه‌های روغنی از نظر دانش فنی و تا حدودی امکانات و تجهیزات مشکل چندانی در کشور وجود ندارد، گفت: بحث‌های اقتصادی سایه سنگینی را بر صنعت تولید بذر انداخته است و در صورت رفع نکردن مشکلات اقتصادی تولیدکنندگان بذر و مصرف‌کنندگان آن، تولید بذر با چالش‌های زیادی روبه‌رو خواهد شد.
مشکلات تأمین بذر گندم گواهی شده در کشور
مبصر درباره مشکلات تأمین بذر در کشور اظهار کرد: شرکت‌های تولیدکننده بذر تولیدات خود را از طریق کشاورزهای پیشرو که همان پیمانکاران بذری هستند، انجام می‌دهند و زمانی که بذر خام را از این پیمانکاران دریافت می‌کنند، باید بهای بذر را بپردازند. از سوی دیگر، با توجه به افزایش 3/2 برابری قیمت گندم در سال 1401 و افزایش حدود 5/2 برابری تسهیلات بانکی مورد نیاز برای خرید خام، بسیاری از شرکت‌ها از طریق منابع داخلی قادر به پرداخت بهای خام بذر کشاورزان نیستند.
این در حالی است که سیستم بانکی به‌رغم وعده‌های خود، هنوز اقدام مؤثری برای پرداخت تسهیلات مورد نیاز شرکت‌ها نکرده است و این موضوع می‌تواند بسیاری از محصولات مزارع بذری را از دسترس خارج کند.
لزوم تخصیص یارانه 2500 تومانی برای بذر گندم
معاون مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال با بیان این که تفاوت حدود 20 درصدی بین قیمت گندم و بذر ، رقم معقولی است، گفت: در صورت افزایش این اختلاف قیمت، کشاورزان کمتری از خرید بذر گواهی‌شده استقبال می‌کنند. همچنین باید به ازای هر یک کیلو بذر گندم عددی بین 2 هزار تا 2500 تومان یارانه از سوی دولت به شرکت‌های تولیدکننده بذر پرداخت شود تا بذر با قیمت کمتری حدود 14200 تا 14500تومان در اختیار کشاورزان قرار بگیرد. همچنین هر گونه اعلام دیرهنگام میزان یارانه بذر به بذر گندم سبب خرید کمتر بذر و استقبال کمتر کشاورزان از بذر گواهی‌شده می‌شود.
شرط واردات بذر خارجی به ایران
مبصر ادامه داد: خوشبختانه بذر یکی از خود اتکاترین نهاده‌های بخش کشاورزی است و در بحث بذر غلات، هیچ وارداتی را از خارج از کشور نداریم. همچنین تمام بذر مورد نیاز کشاورزان در داخل تأمین می‌شود و چنانچه در سال‌هایی حجم محدودی بذر گندم وارد کشور شده ، برای ورود ارقام جدید و تنوع بخشی به خزینه ژنتیک گندم کشور بوده است.
چراکه با توجه به تفاوت قیمت بذر در ایران و خارج از کشور، امکان واردات بذر از سوی شرکت‌های خصوصی و فروش بذر گندم در ایران وجود ندارد. چنانچه شرکت خارجی بخواهد محصول بذری خود را در ایران بفروشد، باید هسته اولیه بذر خود را وارد ایران کند.
خبرنگار: فاطمه بغدادی
