غارت منابع آب زیرزمینی، آیا احداث سدهای زیرزمینی راهگشاست؟

به گفته زراعتکار در حال حاضر کشورمان در بخش برداشت از آب‌های زیرزمینی از خط قرمز و مرحله مجاز عبور کرده است که به طبع آن متاسفانه شاهد تدریجی خشک شدن منابع اب، چاه‌ها، قنات‌ها، افت کیفیت منابع آب، نشست زمین و… هستیم. به گونه‌ای که هر روز پتانسیل منابع آبی کشور کمتر می‌شود.

این روزها مبحث عبور ایران از خط قرمز برداشت آب‌های زیرزمینی به یکی از موضوعات داغ حوزه محیط زیست تبدیل شده است چراکه بخش‌هایی از کشور در تنگنای خسارت جانی و مالی سیل در اردیبهشت 1403 قرار دارد و بخش‌هایی از استان فارس، کرمان، یزد، سیستان و بلوچستان در معرض سیلاب بودند. علاوه بر این در حال حاضر منابع آب زیرزمینی مشترک، به سبب نوسان و تغییر اقلیم و افت کیفیت در معرض تهدید قرار گرفته‌اند.

نگاشته در این شماره برای بررسی برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و تبعات منفی آن با مهندس زراعتکار، مسئول سابق آب‌های زیرزمینی مطالعات آب منطقه کرمان به گفت‌وگو پرداخته است.

به گفته زراعتکار در حال حاضر کشورمان در بخش برداشت از آب‌های زیرزمینی از خط قرمز و مرحله مجاز عبور کرده است که به طبع آن متاسفانه شاهد تدریجی خشک شدن منابع اب، چاه‌ها، قنات‌ها، افت کیفیت منابع آب، نشست زمین و… هستیم. به گونه‌ای که هر روز پتانسیل منابع آبی کشور کمتر می‌شود.

وی با اشاره به اینکه با رشد جمعیت به منابع آبی بیشتری نیاز داریم، گفت: در حال حاضر با وجود رشد جمعیت در کشور، شاهد کاهش ظرفیت منابع آبی هستیم که این امر عواقب سنگینی را برای مردم به دنبال خواهد داشت.

وی درباره ایده احداث سدهای زیرزمینی گفت: سدهای زیرزمینی در مناطقی احداث می‌شوند که جریان‌های زیرزمینی وجود دارد و آب‌های زیرزمینی از دسترس خارج شده‌اند. این منابع محدود هستند و پتانسیل اندکی را دارا هستند. لذا آن‌گونه که بتواند موثر باشد، نخواهد بود و اثرات مطلوب محدودی را را می‌تواند بر جای بگذارد چراکه میزان آبی که از منابع زیرزمینی خارج می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد محدود است.

زراعتکار در ادامه با اشاره به تبعات منفی برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی گفت: فرونشست زمین یکی از آثار برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است چراکه در مناطقی که برداشت آب زیاد است شاهد فشرده شدن لایه‌های خاک و تراکم هستیم که غیر قابل احیا است. از سوی دیگر برداشت بی رویه از آب‌های زیرزمینی بر حوزه تاسیسات و ساختمان‌ها، خطوط جاده‌ای تاثیر مخربی دارد و تخریب‌هایی را به جا خواهد گذاشت.

ایران؛ سکان‌دار برداشت از آب‌های زیر زمینی

وی با انتقاد از اینکه ایران جز کشورهایی است که بیشتر فشار را به منابع آبی خود تحمیل می‌کند، گفت: کشاورزی‌های بدون برنامه‌ریزی و برداشت از آب‌های زیرزمینی سبب شده تا منابع آب شرب نیز آسیب ببیند. در حالی که در کشورهای توسعه یافته با به کارگیری روش‌های مختلف در منابع آبی صرفه‌جویی می‌شود و اندازه توان دشت‌ها از آب بهره گرفته می‌شود. لذا در حال حاضر کشور در شرایطی است که موظفیم میزان مصرف منابع آبی را متناسب با توان آبی تطابق ببخشیم تا بتوانیم زندگی پایداری را داشته باشیم.