بهینه‌سازی زنجیره تأمین غلات در وضعیت پر نوسان بازار، چگونه ممکن است؟
مدیرعامل گروه زرین غله
نوشین شاهین‌فر، مدیرعامل گروه زرین غله در کنفرانس 2024 Iran Grain در خصوص بهینه‌سازی زنجیره تأمین غلات و دانه‌های روغنی در وضعیت نوسانات بازار جهانی سخنرانی کرد و گفت: موضوع اصلی، بهینه‌سازی است؛ به عبارتی، ما باید عرضه‌وتقاضا را متعادل نگه داریم، البته شواهد نشان می‌دهد حفظ این ترازو در شرایط تعادل، کار ساده‌ای نیست. ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که عدم قطعیت و ناپایداری وجود دارد و این موضوع اهمیت بهینه‌سازی زنجیره تأمین را بیش‌ازپیش نشان می‌دهد. در بحث زنجیره غذایی، صحبت از ثمره کشاورزی و رژیم غذایی است و معیشت میلیاردها انسان و اقتصاد کلان مطرح است و نوسانات بازار در این حوزه، موضوعی انکارناپذیر است.
افزایش واردات اقلام اساسی در چند سال اخیر
شاهین‌فر با اشاره به این‌که طبق آمار، روند واردات غلات در کشور ما افزایشی بوده، افزود: بررسی واردات 4 قلم اساسی ذرت، جو، کنجاله سویا و دانه‌های روغنی در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نشان می‌دهد واردات این اقلام حدود 15 درصد روند صعودی داشته است و در دوره مشابه پنج ماه نخست سال 1402 و 1403 بدون در نظر گرفتن دانه‌های روغنی، واردات سایر اقلام نیز روند افزایشی داشته است. در این مدت شاهد نوسان غیرقابل‌پیش‌بینی هم بوده‌ایم، به‌طورمثال واردات کنجاله، روند افزایشی ناگهانی و ۸ برابری داشته که به ناهماهنگی در ترازوی عرضه‌وتقاضا منجر شده است.
برخی نوسانات بازار و زنجیره تأمین غلات
مدیرعامل گروه زرین غله در ادامه اظهار کرد: منشأ چالش‌های این حوزه از دو منظر جهانی و داخلی قابل بررسی است. از منظر جهانی، بحث نوسانات غیرقابل‌پیش‌بینی بازار همچون جنگ مطرح است که نمی‌توان در خصوص آن‌ها پیش‌بینی درستی داشت و ما شاهد تغییرات ناگهانی در بحث حمل لجستیک بوده‌ایم که قیمت تمام‌شده را دگرگون کرده است. در خصوص بحث رویدادهای ژئوپلیتیک یا جغرافیای سیاسی نیز با پدیده اقلیم و خشک‌سالی روبه‌رو هستیم. همان‌طور که خشک‌سالی روسیه را در پیش داریم که در این صورت عرضه ذرت از بنادر شمالی بسیار محدود می‌شود و باید از بنادر جنوبی وارد کنیم.
وی افزود: اما از منظر مسائل داخلی، با بحث مقررات دستوری مواجه هستیم که متأسفانه موردبازنگری و تغییرات مداوم قرار می‌گیرد که بعضاً این بازنگری‌ها قابل‌پیش‌بینی نیستند؛ بنابراین شاید ریشه‌یابی این چالش‌ها کار دشواری نباشد، اما ارائه راهکار و اجرای نتیجه‌بخش آن مشکل است.
راه‌های مقابله با نوسانات بازار
شاهین‌فر با اشاره به این‌که ما در گروه زرین غله به چند نکته برای مقابله با نوسانات بازار دست یافته‌ایم که شامل نوآوری، انعطاف‌پذیری، هوشمندسازی و هم‌افزایی است، گفت: در بحث نوآوری، استفاده کردن از دیتاها مطرح است، به این معنا که اگر قرار به تصمیم‌گیری باشد، باید مبتنی بر دیتا صورت بگیرد. به‌عنوان‌مثال پوشش‌های ریسکی و بحث هجینگ جفت ارزها یا مواردی که می‌تواند از منظر جهانی قیمت تمام‌شده کالا را برای ما مقرون‌به‌صرفه کند، باید مدنظر قرار بگیرد.
وی ادامه داد: در بحث انعطاف‌پذیری، با توجه به سرعت تغییرات و سرعت جهانی‌شدن، هر اتفاقی که در این زنجیره رخ دهد، انعکاس آن بر کار ما به‌مراتب بیشتر خواهد شد؛ بنابراین رعایت تنوع‌بخشی در فعالیت ما و تأمین منابع ما اهمیت ویژه‌ای دارد.
شاهین‌فر به بحث هوشمندسازی اشاره کرد و افزود: اگر این کار به‌طور کامل در بحث لجستیک و تحویل و توزیع کالا در دنیا رخ دهد، می‌تواند روند زنجیره تأمین را بهبود ببخشد. البته برخی اقدامات در این خصوص در بندر امام خمینی و بنادر شمالی صورت گرفته است، اما هوشمندسازی 100 درصدی نیست.
وی افزود: در بحث هم‌افزایی، اطلاعات برای واردکننده بسیار ارزشمند است؛ اما این که دسترسی به این اطلاعات از کدام پلتفرم‌ها صورت می‌گیرد، چه میزان از آن پلتفرم قابل استناد است، جزء مواردی است که باید در کشور ما به آن توجه کرد و شرایط استفاده از آن را فراهم نمود.
