مروري بر بازار غلات روسيه، رهبر آينده غلات جهان
آمريکا و روسيه دو قدرتي هستند که به صورت واضح در عرصه سياسي جهان با يکديگر مشکلاتي دارند. اين دوکشور مهم از اوايل قرن 21 در حال کشمکش براي رهبري در زمينه صادرات گندم هستند. در حال حاضر در زماني هستيم که به احتمال قوي، روسيه براي اولين بار برنده ي صادرات گندم خواهد بود.
واگذاري رهبري صادرات گندم از آمريکا به روسيه
به نظر مي رسد که آمريکا، بزرگ ترين صادر کننده گندم در يک قرن گذشته، در حال واگذار کردن اين موقعيت به روسيه است. آخرين پيش بيني ها از تجارت جهاني گندم و آرد توسط مجمع بين المللي غلات (IGC)، صادرات آمريکا را 24 ميليون تن و صادرات روسيه را 1/23 ميليون تن نشان مي دهد. اختلاف ميزان صادرات بين آمريکا و روسيه در سال 2015 کمتر از يک ميليون تن بود در حالي که اين اختلاف در سال 2014-2013 حدود 10 ميليون تن بوده است.
کاهش ميزان اختلاف صادرات گندم دو کشور از اوايل قرن 21 شروع شده است. کمتر از 3 دهه قبل از شروع سال 2000، اتحاديه جماهير شوروي که روسيه را نيز در بر مي گرفت، به بزرگترين وارد کننده گندم جهان تبديل شد. روسيه، تا دهه 90 ميلادي، کشوري بود که زير يوغ کمونيست ها به زندگي ادامه مي داد. با ايجاد تحولات سياسي در اين کشور، وابستگي به واردات گندم به شدت کاهش يافت و تا جايي ادامه يافت که روسيه به خودکفايي و سپس به يکي از بزرگترين صادر کننده‌هاي گندم جهان تبديل شد.
علاوه بر نزديکي به کشورهاي وارد کننده و همچنين منابع فراوان، اشتياق روسيه براي رهبري بازار صادرات گندم ناشي از ضعيف بودن روبل روسيه، به خصوص در مقايسه با دلار آمريکا است. روسيه که به دليل تحريم‌هاي آمريکا و کاهش قيمت جهاني نفت، اقتصادش با فشار زيادي روبروست. بازار داخلي اين کشور نيز تحت فشار کاهش درآمد مردم قرار دارد. بنابراين، روسيه گندم را به عنوان يک شانس بزرگ براي به دست آوردن ارز خارجي به حساب مي آورد.
وضعيت کشاورزي در روسيه
توليدات کشاورزي، نتيجه دو عامل اساسي تآمين سرمايه و آب و هواي مساعد هستند. در حال حاضر روسيه شرايط آب وهوايي مساعدي دارد اما تأمين سرمايه براي کشاورزان اين کشور به يکي از دغدغه هاي اصلي کشاورزان تبديل شده است. البته مزارع بزرگ موقعيت بهتري براي تآمين سرمايه خود دارند. علاوه بر تآمين سرمايه، قيمت محصولات وارداتي مانند کود نيز با افزايش روبرو بوده است.
روسيه در برنامه ريزي هاي خود اميدوار است که توليد غلات خود را در 5 تا 10 سال آينده به ميزان 2/0 تا 3/0 در هر هکتار افزايش دهد. چنين افزايشي درتوليد غلات به افزايش صادرات 15 تا 20 ميليون تن مي انجامد.
کشور هاي حوزه درياي سياه گندم با کيفيتي توليد مي کنند که مطابق با استاندارد هاي کشور هاي خريدار است. با توجه به محصول سال 2015، توليد گندم دامي افزايش و توليد گندم با کيفيت بالا در مقايسه با آمار سال 2014 کاهش داشته است.
صادرات غلات روسيه در سال 2015 و پيش بيني ها براي سال 2016
پيش بيني ها نشان مي دهد که روسيه در سال 2016، 8/32 ميليون تن غلات صادر کند، اين رقم در سال 2015 معادل 30 ميليون تن بوده است. محصول سال 2016، 9/104 ميليون تن خواهد بود که در مقايسه با محصول سال 2015 که 3/104 ميليون تن بوده است، افزايش داشته است. با اين ميزان توليد غلات، روسيه مي‌تواند کاهش صادرات خود را در سال 2015 جبران کند. در 2015، صادرات غلات روسيه به کشور هاي ديگر يک ميليون تن کاهش داشت.
و اما قيمت گندم در روسيه
قيمت صادرات گندم در روسيه به دليل کاهش ارزش روبل در برابر دلار همچنان ناپايدار است. گندم روسيه با داشتن 5/12 درصد پروتئين به قيمت 181 دلار براي هر تن به فروش مي رسد. از ابتداي سال 2016، ارزش روبل در برابر دلار با 6 درصد کاهش مواجه شده است. روسيه از ابتداي ژوئيه ي 2015 تا 13 ژانويه ي 2016، 5/15 ميليون تن گندم صادر کرده است. ميزان کل گندم برداشت شده در روسيه در سال 2015، 8/61 ميليون تن بوده است که افزايش قابل توجهي نسبت به توليد 7/59 ميليون تن سال 2014 داشته است. هم اکنون قيمت گندم درجه 3 در بازار هاي داخلي روسيه 142 دلار براي هر تن مي باشد.
روسيه رقباي خود را از بازار جهاني حذف مي کند
روسيه تأکيد بسياري بر کيفيت گندم صادراتي خود دارد و حداقل پروتئين آن را 5/11 درصد اعلام مي کند. چنين کيفيتي، رقباي ديگر مانند اتحاديه اروپا را از ميدان به در مي کند. 28 کشور عضو اتحاديه ي اروپا از بزرگترين رقيبان روسيه براي صادرات گندم به خاورميانه محسوب مي شوند.
گنجايش روسيه براي جوابگويي به نياز هاي بازار درحالي که سعي دارد قيمت ها را در مقايسه با آمريکا و اتحاديه اروپا رقابتي نگه دارد، به شدت به ميزان توليد اين کشور بستگي دارد. شگفت آور نيست که پيشرفت روسيه در ميان توليد کنندگان گندم جهان، آن را در مقام سوم پس از چين وهند و البته قبل از آمريکا قرار دهد.
ديدار وزيران کشاورزي روسيه و ايران
با برداشته شدن تحريم ها عليه ايران، انتظار مي‌رود که روابط تجاري بين ايران و روسيه عميق‌تر از گذشته شوند. شرکت هاي بزرگ روس از توليد کنندگان هليکوپتر تا گاز، تمايل خود را براي افزايش حضور در بازار هاي ايران ابراز کرده اند. در سال 2014، تجارت بين دوکشور تنها 2/0 درصد از ارزش کلي تجارت خارجي روسيه را به خود اختصاص داد. در حال حاضر، ارزش تجارت بين دوکشور ايران و روسيه 2 ميليارد دلار است که انتظار مي‌رود افزايش چشمگيري داشته باشد.
مقامات روس بارها عنوان کرده اند که تمايل به افزايش سطح معاملات محصولات کشاورزي با ايران دارند. علاوه بر صادرات محصولات کشاورزي دو کشور، تهران و مسکو در حال سرمايه گذاري براي تجاري سازي بيوتکنولوژي هاي متفاوت هستند.
وزير کشاورزي روسيه، الکساندر تکاچوف، در ديداري که 29 دي ماه 1394 با وزير جهاد کشاورزي ايران، محمود حجتي داشت درباره همکاري هاي بيشتر در زمينه غلات به بحث و گفت و گو نشستند.
وزير کشاورزي روسيه اعلام کرد که صادرات غلات خود به ايران را در سال 2016 افزايش مي دهد. در سال 2015-2014، روسيه صادرات غلات خود به ايران را نسبت به ميزان صادرات سال گذشته آن دو برابر کرد.
روسيه اميدوار است که با توجه به اين ديدار بتواند انواع مختلفي از غلات را به ايران صادر کند. در مقابل ايران نيز اميدوار است تا صيفي جات و ميوه خود را براي صادرات روانه بازار هاي روسيه کند.
