بازار غلات و دانه های روغنی و تاثیر پس لرزه‌های سیاست‌های جدید روسیه بر آن

بازار غلات این روزها تحت تاثیر قوانین جدید روسیه است. قوانین وضع شده توسط دولت روسیه در خصوص صادرات غلات علاوه بر تاثیر در بازار غلات داخلی روسیه، کشورهای عمده خریدار غلات و دانه‌های روغنی را از حاشیه امن خود خارج می‌کند و این کشورها را برای تامین نیاز خود به تکاپو خواهد انداخت. نگاشته در این شماره برای آگاهی از جزئیات این قوانین و سایه‌اندازی آن بر بازار غلات و دانه‌های روغنی ایران با یاشار غریبی، فعال و تحلیل گر بازار درحوزه غلات، دانه های روغنی و انواع روغن خام به گفتگو پرداخته است.

به گفته وی از اواسط دسامبر با زمزمه افزایش 25 یورویی تعرفه صادرات گندم روسیه، نرخ این کالای استراتژیک با  افزایش مواجه گردید چراکه روسیه نقش و تاثیر عمیقی را در بازار صادرات گندم دارد. به گونه‌ای که بعد از اعمال این تعرفه، قیمت‌های جهانی گندم در اروپا با افزایش 15 درصدی از 250 دلار به 290 دلار و در روسیه به 300 دلار رسید.

غریبی با اشاره به اینکه هدف اصلی دولت روسیه در بخش وضع تعرفه و عوارض صادراتی، کاهش رقابت میان صادرکنندگان غلات خصوصا گندم دربازار روسیه می‌باشد، گفت: در این شرایط با کاهش میزان تقاضا در حوزه  گندم، کشاورزان روسیه مجبور به فروش گندم خود به قیمت نازل‌تر در بازار داخلی هستند.

زیان 200 میلیارد روبلی کشاورزان روسیه با اعمال تعرفه‌های صادراتی

قوانین جدید روسیه، زیان سنگینی را متحمل کشاورزان این کشور خواهد کرد و بر اساس پیش‌بینی تحلیلگران بازار، کشاورزان روسیه در سال 2021-2020  رقمی بالغ بر 200 میلیارد روبل روسیه متضرر خواهند شد. از سوی دیگر، با توجه به اینکه عوارض صادراتی باید از قیمت خرید گندم کشاورزان کسر گردد، طبیعی است که کشاورزان در این شرایط، دیگر تمایلی به فروش گندم ندارند.

وی کنترل قیمت مواد غذایی در روسیه را از اهداف اصلی این سیاست‌ جدید دولت روسیه دانست و افزود: دولت روسیه با توجه به سیر صعودی قیمت مواد غذایی با اعمال این سیاست‌ درصدد کنترل قیمت‌ها و ممانعت از افزایش نرخ محصولات غذایی نیز می‌باشد.

بر سر بازار دانه های روغنی و بازار غلات چه خواهد آمد؟

غریبی در خصوص تعرفه‌‌های جدید دانه‌های روغنی از سوی روسیه اظهار کرد: بر اساس اعلام روسیه از نهم ژانویه تا سی ام ماه ژوئن، 30% درصد ارزش صادرات یا حداقل  165 یورو در تن بابت کلزا و دانه آفتاب‌گردان عوارض صادراتی وضع گردیده است. همچنین دانه سویا نیز از اول فوریه مشمول این تعرفه خواهد شد.  البته روسیه در بحث دانه‌های روغنی، عمدتا ً واردکننده دانه سویا است و تعرفه‌های جدید در وضعیت سویا تاثیر چندانی  در بازار های بین المللی به جز ایران نخواهد داشت.
در نظر داشته باشیم که در مدت مشابه (از ابتدا فوریه سال 2020 تا سی ام ماه ژوئن ایران از طریق بنادر شمالی حدود 60 هزار تن واردات دانه سویا داشته است).

غریبی انتظار دارد که واردات دانه سویا دست کم تا اوایل تابستان از مبادی روسیه به سمت شمال ایران، توجیه نداشته باشد. وی همچنین با اشاره به اینکه تعرفه‌های صادراتی جدید روسیه در حوزه دانه کلزا هم بازار ایران را در مدت مشابه تحت تاثیر قرار خواهد داد. به نحویکه احتمالا ً در شرایط فعلی، امکان خرید مستقیم دانه کلزا از روسیه توجیه نداشته باشد  و باید از سایر کشورهای اطراف تامین گردد.

وی با بیان اینکه کشور ترکیه بزرگترین مصرف‌کننده دانه آفتاب‌گردان روسیه است، گفت: وضع تعرفه‌های جدید برای صادرات دانه آفتاب گردان به طور قطع ترکیه را با مشکلات جدی رو به رو می‌کند و ترکیه به راحتی از کنار این موضوع عبور نخواهد کرد.

تعرفه‌های جدید ذرت و جو  و بازار غلات بیشترین آسیب را به کدام کشور خواهد زد؟

وی در خصوص تعرفه‌های صادراتی ذرت و جو برای بازار غلات اظهار کرد: بر اساس اعلام روسیه از 15 ماه مارچ تا سی ام ماه ژوئن بابت صادرات ذرت 25 یورو و جو 10 یورو در هر تن تعرفه صادراتی وضع خواهد گردید که در بحث خرید این دو کالا، بازار ایران بیشتر از سایر خریداران احتمالا در حوزه دریای خزر دچار چالش قیمتی شوند. در این صورت، احتمالا باید توجه بیشتر بازار غلات واردات خصوصا ذرت از طریق بنادر جنوبی و از مبادی امریکای لاتین و یا حوزه اوکراین تامین شود که تحقق این امر مستلزم سرمایه‌گذاری بیشتر و همینطور رقابت پذیری کمتر در بین واردکنندگان داخلی باشد.

(از پانزدهم  ماه مارس سال 2020 تا سی ام ماه ژوئن، روسیه به ترتیب  از طریق بنادر آستاراخان 237 هزار تن، ماخاچکالا 187 هزار تن و علیا حدود 50 هزار تن ذرت به شمال ایران صادرات داشته است). وی معتفد هست که سایر رقبا در تامین جو، احتمالا تا حدودی سطح قیمت عرضه را با در نظر گرفتن این تعرفه، افزایش داده و در نتیجه در خصوص جو، این تعرفه کمتر مورد توجه قرار بگیرد.

کاهش صادرات گندم روسیه به 37 میلون تن با وضع تعرفه‌های جدید

غریبی در خصوص تعرفه صادراتی گندم روسیه اظهار کرد: از 15 فوریه تا اول ماه مارچ برای هر تن گندم تعرفه 25 یورویی وضع گردیده است که این تعرفه از ابتدای مارچ به 50 یورو ارتقا داده می‌شود که بر اساس پیش‌بینی‌های قبلی حجم صادرات گندم روسیه حدود 44 تا 48 میلیون تن بود ولی با وضع تعرفه‌های صادراتی جدید برآورد می‌شود که حجم کل صاردات گندم روسیه به 37 میلیون تن برسد.

این فعال بازار غلات در بخش دیگر گفتگو درباره تاثیر تعرفه‌های روسیه بر بازار غلات کشورهای مختلف اظهار کرد: این تعرفه‌های جدید روسیه تاثیری بر بازار غلات کشورهای قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان و بلاروس نخواهد داشت چراکه این کشورها عضو پیمان اوراسیا بوده و معافیت دارند.

بازار صادرات آرد به عراق چگونه به سمت ترکیه چرخید؟

وی در پاسخ به این سوال که وضع تعرفه‌های جدید روسیه چه تاثیری را بر صادرات آرد ایران دارد، گفت: با توجه به اینکه گندم عبور موقت برای صادرات آرد ایران به عراق از طریق روسیه تامین می‌گردید، تجار ایرانی با وجود این شرایط مجبور به خرید گندم قزاق هستند که از نظر کیفیت و حجم وارداتی قابل مقایسه با گندم روسیه نخواهد بود. لذا در این وضعیت، مسیر صادراتی آرد به عراق از ایران به سمت ترکیه می‌چرخد و بازرگانان ترک بیش از گذشته بازار غلات عراق را تصاحب می‌کنند.

وی در خصوص مزیت‌های ترکیه نسبت به ایران برای صادرات آرد به عراق گفت: ترکیه گندم مورد نیاز خود برای صادرات آرد را از اوکراین تامین می‌نماید. در حالی که ایران باید گندم اوکراین را از خاک روسیه ترانزیت کند که این امر برای ایران با صرفه اقتصادی همراه نیست.

سهمیه 5/17 میلییون تن برای صادرات بازار غلات روسیه

غریبی با بیان اینکه سهمیه صادراتی بازار غلات امسال روسیه با اعمال تمام این عوارض صادراتی 5/17 میلیون تن پیش‌بینی شده است، گفت: با وضع قوانین جدید برای تعرفه‌های صادراتی از جانب روسیه باید منتظر دعواهای اقتصادی و تجاری از طریق سازمان تجارت جهانی باشیم چراکه کشورهای ترکیه، مصر و عربستان سعودی به‌عنوان خریدارهای اصلی گندم، جو و دانه آفتاب‌گردان در برابر سیاست‌های یک طرفانه روسیه سکوت نخواهند کرد.

البته توجیه اصلی روسیه برای اعمال این تعرفه‌های صادراتی بازار غلات، درخواست و سفارش اتحادیه و انجمن‌های روسیه برای کنترل قیمت‌ها و جلوگیری از تورم فزاینده بوده است که با توجه به اینکه روسیه یکی از صادرکنندگان اصلی غلات می‌باشد باید برای انتظارات و خواسته‌های مشتریان خود نیز احترام قائل شود.