در حال حاضر با توجه به کاهش بینالمللی روند تجارت مواد خام، صادرات غیر نفتی یکی از استراتژیهای مهم برای توسعه ایران و تنها منبع قابل اتکا برای رشد تولید ملی و افزایش درآمد ارزی کشور میباشد که در این راستا کشور عراق به دلیل وجود بیشترین تراکم جمعیتی در استانهای هم مرز با ایران، رغبت بالای مردم عراق به خرید و مصرف کالای ایرانی، اطمینان مردم از شرعی و سالم بودن محصولات غذایی به ویژه گوشتی و پروتئینی، بالا بودن حاشیه سود تجارت به یک فرصت ویژه برای ایران به خصوص استان خوزستان تبدیل شده است
و این استان میتواند با بهرهگیری از بنادر دریایی و ظرفیتهای مناسب خود، گامهای موثری را برای توسعه صادرات غیر نفتی کشور، رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال مولد بردارد. لذا نگاشته در این شماره برای آگاهی از وضعیت صادراتی ایران به عراق و چالشهای آن با محمد نجفیان، دبیرکل اتاق بازرگانی خوزستان به گفتگو پرداخته است.
نجفیان ضمن بیان مقدمه فوق در خصوص مشکلات صادرات به عراق اظهار کرد: کمبود شرکتهای مدیریت صادرات فعال در خوزستان، تبلیغات محدود توانمندیهای کالا و خدمات ایرانی، کمبود مراکز تجاری ایرانی در عراق، احساس ناامنی از طرف شرکتها برای حضور مستقیم در بازار عراق، ضعف زیرساختها در پایانه مرزی، نوسان در کیفیت، عدم شناخت بازرگانان ایرانی از فرهنگ این کشور، رقابت منفی تولیدکنندگان داخلی در قیمتگذاری، تعارض قدرت در پایانهها و بازارچههای مرزی میان متولیان ذیربط، استقبال نکردن از حمل مستقیم کالا به عراق به دلیل اختلاف تناژ بارگیری بخشی از محدودیتهای مسیر صادرات کالا از ایران به عراق است.
تخریب برند ملی ایران با تولیدات کم کیفیت در حاشیه مسیر صادرات ایران به عراق
وی با بیان اینکه نبود تعریف مشترک از استانداردهای بهداشتی در ایران و عراق منجر به تاثیرات منفی بر روند صادرات ایران شده است، گفت: طولانی بودن مراحل صدور مجوز خروج کالاهای سرمایهای، وسایل و تجهیزات از کشور برای انجام پروژههای خدمات فنی و مهندسی، ممنوعیت صادرات برخی اقلام و از دست دادن مشتریان قبلی و مشکلات بازپسگیری بازار، تولید سفارشی توسط برخی تولیدکنندگان داخلی با کیفیت زیر استاندارد و تخریب برند ملی ایران، نیاز به وجود مناطق آزاد با عراق برای جذب سرمایه گذاری، تردد آسان تجار، صادرات چمدانی، متصل نبودن خطوط ریلی دو کشور نیز از جمله مواردی هستند که روند صادرات میان دو کشور ایران و عراق را با اختلال مواجه کرده است.
افزایش تعرفههای گمرکی طرف به صورت خودسرانه؛ چالهای بر سر راه تجار ایرانی
دبیرکل اتاق بازرگانی خوزستان با بیان اینکه چالشهای صادرات از پایانههای مرزی چذابه و شلمچه به عراق در بخش گمرکی-تجاری، ترانزیت و حمل و نقل و بانکی و مالی قابل طرح است، گفت: افزایش تعرفههای گمرکی طرف عراقی بصورت خودسرانه توسط ترخیصکاران عراقی، قوانین خلق الساعه یا فصلی دولت عراق در ممنوعیت ورود اغلب کالاها به آن کشور، ایرادات مقطعی مربوط به باسكول در طرف عراقی و ورودى گمرک عراق و باسکولهای موجود در مسیر شهرهای عراق و عدم تطابق وزن درج شده کالا در مانیفست با وزن باسکول از چالشهای تجار ایرانی در بخش گمرکی و تجاری است.
قوانین طرف عراقی برای کالاهای صادراتی
برای مثال بر اساس قوانین طرف عراقی، سقف تناژ محموله کالاهای صادراتی سنگین وزن 35 تن و محموله لبنیات و دیگر کالاها 20 تن تعیین شده است که با توجه به تخطی کامیونهای این کشور در اظهار غیرواقعی وزن در مانیفست به دلیل به صرفه نبودن تجارت، هیأتی از بازرسان این کشور با حضور در محل گمرک عراق بصورت سختگیرانه اقدام به بازرسی و توزین تمام محموله های صادراتی میکنند که متأسفانه این رویه سبب عدم بارگیری روزانه بخش اعظمی از محموله های مواد غذایی و تحمیل هزینههای گزاف به تجار ایرانی شده است.
وی تعریض مسیر بین درب خروجی بارانداز تا نقطه ورودی گمرک عراق در مرز چذابه را یکی از ضرورتهای رفع چالش تجار در بحث ترانزیت و حمل و نقل دانست و افزود: با توجه به ترافیکساز بودن این منطقه و کندی روند صادرات در پایانه مرزی چذابه، لازم است که این مسیر دو کیلومتری بین درب خروجی بارانداز و درب ورودی گمرک تعریض گردد. همچنین تخلیه و بارگیری محمولههای مواد غذایی و ترهبار باید جدا از دیگر کالاها در بارانداز چذابه صورت بگیرد چراکه تخلیه و بارگیری همزمان این مواد با یکدیگر علاوه بر ایجاد آلودگی و نیز ضایعات در مواد غذایی، خروج کامیونهای عراقی را با مشکل جدی مواجه میکند.
ایجاد شعب ارزی در محل پایانههای مرزی؛ راهگشای مشکلات بانکی تجارت
نجفیان با اشاره به عدم وجود بانك مشترك جهت تبادل ارز از طريق سيستم بانكي و دوري از روشهاي سنتي گفت: ایجاد شعب ارزی در محل پایانههای مرزی دو کشور جهت انجام متقابل امور بانکی و دریافت و پرداختهای ارزی بصورت روزانه از اصلاحات ضروری نظام مالی و بانکی برای بهبود وضعیت تجارت است. از سوی دیگر مشکلات ناشی از پیمان سپاری ارزی و تعهدات مالیاتی در داخل ایران با تاثیرات منفی بر روند صادرات همراه بوده است که باید برای رفع آن چارهای اندیشیده شود.
ممنوعیت صادرات خوراک دام ایران به عراق
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر غلات و فرآوردههای آن به عنوان خوراک دام امکان صادرات به عراق را ندارند، گفت: ذرت و گندم ایران تنها به صورت بو داده امکان صادرات به کشور عراق را دارند. از سوی دیگر امسال 950 هزار تن شلتوک در استان خوزستان تولید شد که متاسفانه علیرغم کسب مجوز صادرات برای شلتوک به دلیل کشت همزمان این محصول، صادرات این محصول با ممنوعیت رو به رو شد.
نجفیان در خصوص خدمات اتاق برای معرفی بازرگانان این کشور به صادرکنندگان ایرانی اظهار کرد: اتاق بازرگانی خوزستان به منظور آشنایی تجار با یکدیگر، اقدام به برگزاری نشستهای B2B در زمان اعزام و پذیرش هیئتهای تجاری میکند که در صورت توافق طرفین، قراردادی بین آنها برای سرمایهگذاری خارجی منعقد گردد. همچنین ارائه مشاوره در امور مربوط به مالیات، بازرگانی، سرمایهگذاری و بورس، حقوقی و بیمه به اعضا و تشکیل میز اورآسیا و میز عراق و میز عمان برای مشاورههای حوزه صادرات به اعضا نیز بخشی دیگر از خدمات اتاق برای تجار ایرانی میباشد.