شرکت خدمات توکا کشش سال 1390 در تهران تأسیس شد و با انتقال آن به اصفهان سال 1392 فعالیت خود را به صورت رسمی در زمینه حمل‌و‌نقل ریلی بار آغاز کرد. این شرکت زیرمجموعه هلدینگ ریلی توکاریل بوده که بزرگ‌ترین شرکت ریلی ایران است.
شرکت توکا کشش علاوه بر طرح های توسعه استراتژیک خود در حال حاضر دارای 951 دستگاه واگن فله‌بر ملکی مخصوص حمل غلات و دانه‌های روغنی بوده و دارای کادر کارشناسی، عملیاتی و ستادی و گروه مدیریتی کارآزموده است که قابلیت حمل حدود یک میلیون تن کالاهای اساسی (گندم، ذرت، جو، دانه روغنی و …) را دارد و با توجه به ناوگان واگن‌های فله‌بر ملکی، بزرگ‌ترین شرکت واجد واگن‌های فله‌بر در کشور است.
نگاشته در این شماره برای آشنایی مخاطبان با خدمات شرکت توکا کشش و چالش‌های حمل ریلی کالاهای فله در کشور، میزبان مهندس روشن، مدیرعامل این شرکت بوده که ماحصل این گفت‌وگو تقدیم می‌گردد.
به گفته مهندس روشن، این شرکت با در اختیار داشتن ناوگان ریلی فعال، امکانات، تجهیزات و انبار دپوی بارگیری در بندر امام خمینی (ره) قابلیت بارگیری از بنادر و حمل بار فله به‌ویژه غلات و دانه‌های روغنی به تمام خطوط ریلی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران را دارد. علاوه بر این، واگن‌های فله با توجه به نوع طراحی آن دارای بالاترین ضریب امنیت بار در برابر عوامل فرسایشی و محیطی، نفوذناپذیری برای جلوگیری از ورود هر گونه آلودگی محیطی و رطوبت به داخل واگن و کمترین میزان ریزش و هدررفت بار در مقایسه با سایر مدل‌های واگن فعال در حمل ریلی غلات و دانه‌های روغنی است.
همچنین این شرکت توانسته است با توجه به وجود دریچه‌های تخلیه در زیر واگن، امکان تخلیه خودکار در بیشتر نقاط کشور را فراهم کند .
مزیت‌های نسبی و رقابتی حمل ریلی (رقابت یک دستگاه واگن با 2.5 دستگاه کامیون در حوزه حمل کالا)
روشن درباره قابلیت‌های حمل ریلی در مقایسه با حمل جاده‌ای گفت: مواردی همچون حجم انبوه در یک جابجایی با یک رام قطار باری، کاهش مصرف انرژی (سوخت فسیلی) و آلودگی‌های زیست‌محیطی از مزایای حمل ریلی است. از سوی دیگر، با توجه به بالا بودن میزان تصادفات جاده‌ای در کشور، بر اساس ظرفیت واگن‌های فله‌بر، با بارگیری هر دستگاه واگن از تردد حداقل 2.5 دستگاه کامیون در جاده‌های کشور جلوگیری کرده که سبب کاهش تردد و به دنبال آن، کاهش تصادفات و مخاطرات جاده‌ای خواهیم بود.
روشن با بیان این‌که یکی از چالش‌های امروز در صنعت ریلی با تشدید تحریم‌های ظالمانه و محدودیت های وارداتی، کاهش قطعات و تعداد لوکوموتیوهای فعال (نیروی کششش) در کشور است، گفت: با فعال‌شدن شرکت‌های داخلی در خصوص ساخت یا واردات لوکوموتیو امیدواریم طی سال جاری این مشکل تسهیل و برطرف شود تا بتوانیم با ظرفیت‌های موجود بهره‌وری در این صنعت را افزایش دهیم.
گفتنی است؛ در حال حاضر حمل کالاهای اساسی (غلات و دانه های روغنی) در اولویت حمل ریلی بوده و از این بابت تعداد سیر واگن‌های حامل کالاهای اساسی و نهاده های دام و طیور به‌مراتب بالاتر از سایر محموله‌ها بوده است.
تخصیص یارانه سوخت؛ مشوقی برای خرید واگن
وی با اشاره به این‌که توسعه واگن‌های باری یکی از نیازهای مهم کشور است، گفت: با توجه به تورم حاکم بر کشور، هزینه خرید واگن افزایش چشمگیری داشته و توسعه واگن باری را با چالشی جدی روبه‌رو کرده است. یکی از مشوق‌های فعلی که خرید واگن را توجیه‌پذیر می‌کند؛ تخصیص یارانه سوخت (ماده 12 سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت) است که در حال حاضر تخصیص منابع به‌کندی انجام شده و در صورت افزایش اعتبار می‌تواند کمک شایانی به توسعه ناوگان ریلی کند. در غیر این صورت، موتور توسعه صنعت ریلی بسیار کند شده و سرمایه‌گذاری در این بخش با توجه به نبود توجیه اقتصادی آن انجام نخواهد شد.
بنابراین امیدواریم مسئولان کشور با توجه به مزیت‌های حمل ریلی در دنیا توجه ویژه‌ای به این صنعت داشته و با ارائه مشوق‌های لازم بتوانند این صنعت را گسترش دهند تا شاهد افزایش حجم حمل بار ریلی و به دنبال آن کاهش مصرف سوخت های فسیلی و آلودگی‌های زیست‌محیطی باشیم.
تعرفه حمل ریلی در چه صورت می‌تواند با حمل جاده‌ای رقابت کند؟
روشن در بخش دیگر گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که تعرفه حمل بار ریلی در سال جدید تا چه اندازه می‌تواند نسبت به سال گذشته رشد داشته باشد ، گفت: تعرفه حمل بار ریلی تا حدی می‌تواند افزایش داشته باشد که با کمرنگ شدن جذابیت نرخ کمتر حمل ریلی، در حمل‌های پر حجم و مسیرهای طولانی، تمایل کارفرمایان و صاحبان بار را به سمت حمل جاده‌ای با سرعت بیشتر در تحویل بار سوق ندهد.
از سوی دیگر، طی چند سال اخیر مالکان واگن با توجه به افزایش تعرفه راه‌آهن و به خاطر از دست ندادن قراردادها مجبور به محدود نگه داشتن افزایش سهم مالکانه خود از یک سو و تحمل افزایش بالای نرخ قطعات و خدمات نگهداری و تعمیرات ریلی از سوی دیگر شده‌اند که این موضوع موجب توقف طرح‌های توسعه‌ای و کاهش سرمایه در گردش شرکت‌های ریلی شده است.
وی در پایان ضمن ارائه پیشنهاد برای افزایش سهم حمل بار ریلی از مجموع بار حمل‌شده زمینی اظهار کرد: با افزایش تعداد لوکوموتیوهای فعال و بازسازی و توسعه زیرساخت ریلی به منظور بالا بردن سرعت سیر، توسعه ظرفیت حمل ریلی و افزایش و توسعه نقاط بارگیری و تخلیه کلیدی و حساس و توجه به ارتقای سهم بخش خصوصی برای چابک‌سازی و افزایش بهره‌وری در این مقوله چاره‌ساز خواهد بود.
