مچ اندازی تأمین‌کنندگان نهاده‌های دامی با دستورات خلق‌الساعه دولتی‌ها
معاونت اجرایی انجمن غلات ایران مطرح کرد
۱۳ میلیون تن گندم، ۶ میلیون تن جو، ۹ میلیون تن ذرت، ۲/۵ میلیون تن دانه سویا و حدود ۱ میلیون تن کنجاله سویا (با احتساب کنجاله استحصاای از دانه وارداتی و جهت تامین کسری مورد نیاز)، سالانه مورد نیاز کشور می‌باشد، این ارقام صرفا به‌منظور تولید کالاهای نهایی همچون گوشت مرغ، تخم مرغ، گوشت، و شیر در حد نیاز اعلامی وزارت جهادکشاورزی می‌باشد و نتیجه اینکه درصورت اتخاذ سیاست افزایش تولید ارقام فوق افزایش خواهد یافت.
۱۳ میلیون تن گندم، ۶ میلیون تن جو، ۹ میلیون تن ذرت، ۲/۵ میلیون تن دانه سویا و حدود ۱ میلیون تن کنجاله سویا (با احتساب کنجاله استحصاای از دانه وارداتی و جهت تامین کسری مورد نیاز)، سالانه مورد نیاز کشور می‌باشد، این ارقام صرفا به‌منظور تولید کالاهای نهایی همچون گوشت مرغ، تخم مرغ، گوشت، و شیر در حد نیاز اعلامی وزارت جهادکشاورزی می‌باشد و نتیجه اینکه درصورت اتخاذ سیاست افزایش تولید ارقام فوق افزایش خواهد یافت. ارقام فوق الذکر جمع کل نیاز سالانه کشور است که از این میزان، تولید داخلی این نهاده‌ها در جو حدود 50 درصد (بسته به بارندگی در کشور چون بخشی از کشت جو در کشور به روش دیم می باشد) در ذرت، دانه و کنجاله کمتر از 10 درصد از نیاز کشور را تأمین می‌کند و مابقی نیاز از محل واردات تأمین می‌شود.
فریبا مقصودی، معاونت اجرایی و بازرگانی انجمن غلات ایران در گفت‌وگو با نگاشته ضمن بیان مقدمه فوق درباره چالش‌های تأمین نهاده در کشور گفت: در حال حاضر، دستورات خلق‌الساعه مدیران دولتی بزرگ‌ترین چالش پیش روی تأمین‌کنندگان نهاده است. علاوه بر این، تغییرات سهمیه هر بازرگان در فرآیند ثبت سفارش که به‌صورت آزمون‌وخطا با معیارهای زیادی سنجیده می‌شود، امکان برنامه‌ریزی تأمین‌کننده برای خرید در فصل مطلوب و قیمت مناسب را در سال سلب کرده است.
وی افزود: مواردی همچون مشکلات ساختاری گمرک و دشواری تشریفات گمرکی و ترخیص کالا، فرآیند طولانی استعلام مجوزهای سازمان‌های استاندارد بهداشت دامپزشکی و موازی‌کاری این سازمان‌ها و بزرگ‌ترین چالش تحت عنوان تخصیص ارز و انتقال پول سبب شده است تأمین‌کنندگان بازار غلات سردرگم و دلسرد شوند.
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان ریسک‌های تجارت غلات در کشور را مدیریت و کنترل کرد، موارد زیر را برشمرد:
- برآورد دقیق از میزان نیاز سالانه.
- ارائه اطلاعات صحیح از میزان تولید داخل (به‌گونه‌ای که شاهد بحران حاصل از عدم تولید محصول در پایان سال زراعی نباشیم).
- تنظیم دقیق واردات و تخصیص ارز (چراکه بی‌نظمی در تخصیص ارز در طول سالیان اخیر بعضاً موجب شده یک کالا تماماً ارز گرفته و درحالی‌که کالای دیگر هنوز ارز دریافت نکرده باشد).
- تخصیص ارز باید به‌صورت یک بسته حمایتی صورت بگیرد و به نسبت ارز موجود همه اقلام مشمول دریافت ارز شوند تا با فزونی یک کالا یا کمبود کالای دیگر مواجه نباشیم.
- نقش دو شرکت پشتیبانی امور دام و بازرگانی دولتی باید کاملاً مشخص باشد و صرفاً مسئولیت ذخیره احتیاطی را ایفا نمایند، دو شرکت مذکور نباید با بخش خصوصی رقابت کنند و وارد بازار شوند. بلکه در صورت نیاز به عرضه، به دلیل جلوگیری از فساد ماندگاری زیاد عیناً مقدار جایگزین را از بخش خصوصی خرید نمایند تا آسیبی به سرمایه‌های این بخش وارد نشود.
- جلوگیری از انحصار و توجه کافی دولت به اینکه شرکت‌های تأمین‌کننده غلات به دلیل وجود انحصار قادر به چالش کشیدن بازار غلات نگردند.
- ایجاد تنوع در مبادی ورودی و فعال‌سازی بنادر جنوبی همچون چابهار، بندرعباس و حتی بندر بوشهر و تقویت بنادر شمالی.
- به‌رغم سیستمی شدن مراحل ثبت سفارش متأسفانه در مرحله ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت به دلیل مشکلات زیرساختی، زمان زیادی در زمینه تأیید دستگاه متولی هدر می‌گردد و این مانع برنامه‌ریزی واردکنندگان می‌شود.
عوامل تأثیرگذار بر چشم‌انداز معاملات گندم
مقصودی در پاسخ به این پرسش که تنش‌های ژئوپلیتیک چقدر می‌تواند بر قیمت گندم اثر بگذارد، گفت: امروزه گندم تنها غذای اصلی در بسیاری از کشورهای با درآمد کم و متوسط است و سیاستمداران پذیرفته‌اند که نقش کلیدی گندم در انسجام اجتماعی، انکارناپذیر است و گندم اثبات کرده که می‌تواند پیشران ژئوپلیتیک باشد و ترکیبی از اختلالات زنجیره تأمین بحران‌های بین‌المللی در کنار گرمایش جهانی در تلاقی با ژئوپلیتیک و نقشه آمایش تولید جهانی گندم، نقش محوری این محصول را پررنگ تر کرده است؛ بنابراین پیش‌بینی می‌شود قیمت گندم به دلیل تنش‌های ژئوپلیتیک و شرایط نامساعد جوی که بر مناطق عمده تولیدکننده گندم تأثیر می‌گذارد، افزایش یابد.
از سوی دیگر، یخبندان در اروپا، خشکسالی در آمریکای شمالی و درگیری روسیه و اوکراین ذخایر جهانی گندم را کاهش داده و زنجیره تأمین را مختل کرده است که احتمالاً تورم را به‌ویژه در ایالات‌متحده تشدید می‌کند. پیچیدگی درگیری‌ها و آب‌وهوای غیرقابل‌پیش‌بینی، چالش‌های مهمی را برای امنیت غذایی و ثبات اقتصادی جهانی ایجاد می‌کند.
نیاز به 6 میلیارد دلار ارز در سال برای واردات ذرت، کنجاله سویا و دانه سویا
وی درباره وضعیت تخصیص ارز برای واردات غلات اظهار کرد: تجارت ایران با جهان در بخش غلات حدود 3 میلیارد دلار ذرت، 1 میلیارد دلار کنجاله سویا و 2 میلیارد دلار دانه سویا است که در حال حاضر، مهم‌ترین مشکل در واردات نهاده‌های دامی، عدم تأمین کافی و به‌موقع ارز این اقلام بوده است.
دیپلماسی فعال اقتصادی؛ راهکاری برای حفظ امنیت واردات نهاده‌ها
وی در پایان با اشاره به اینکه به دلیل مشکلات ارزی و نبود سیستم بانکی، خرید از طریق اعتبارات اسنادی با حذف روش‌های بانکی با ریسک بسیار بالا انجام می‌پذیرد، گفت: در شرایط تحریمی فعلی باید دولت برای تداوم واردات و جلوگیری از به خطر افتادن واردات نهاده‌های دامی، دیپلماسی فعال اقتصادی را مدنظر قرار دهد. همچنین تسهیل واردات از طریق تأمین کافی و به‌موقع ارز اعطای تسهیلات به بخش خصوصی برای تأمین سرمایه در گردش واردات می‌تواند کمک خوبی برای تأمین‌کنندگان باشد.
