در اوج اخبار تنشها و درگیریهای گسترده و خشونتبار ناشی از تهاجم گسترده نیروهای زمینی، هوایی و دریایی روسیه به کشور اوکراین در ۲۴ فوریه سال جاری و به دنبال کمبود دهشتناک و افسار گسیخته مواد غذایی مانند گندم و ذرت و روغنهای خوراکی در بازارهای جهانی، خبر اعلام آمادگی ترکیه برای فراهم آوردن زمینه حمل و نقل محصولات گندم و ذرت و روغن کشاورزان اوکراینی که در بنادر این کشور در دریای سیاه محبوس شدهاند، باز چشمها به سوی ترکیه و دولتمردان زیرک و فرصتطلب آن و اقدامات ظاهراً انسان دوستانهشان معطوف شد.
اوايل خرداد ماه سال جاری روزنامه «ایزوستیا» چاپ روسیه با استناد به اظهارات مقامات دولتی این کشور اعلام کرد که کرملین به ترکیه و اوکراین اجازه داده است تا از بندر راهبردی اودسا که بیش از چندین ماه در محاصره نیروهای نظامی آن کشور قرار داشته و مسکو مانع صادرات میلیونها تن غله و بهویژه گندم اوکراین از این بندر به بازارهای بینالمللی شده است، گندم صادر نماید.
در حالیکه ترکیه در وضعیت ژئوپولیتیکِ بهشدت قطببندی شدهی جهان معاصر، روابط بسیار پیچیده ای با بیشتر همسایگان خود دارد، اوکراین تنها کشوری است که با آن هیچ اختلافی ندارد. بنابراین از نظر ترکها اوکراین جایگاهی ویژه و نقش بسیار ارزشمندی در مناسبات خارجی آن کشور دارد. اما اهمیت اوکراین فقط به دلیل جنبه ژئوپولیتیک آن نیست. اوکراین به عنوان یک غول کشاورزی، بخش قابل توجهی از نیاز ترکیه به گندم و روغن خوراکی آفتابگردان و دانههای روغنی را به مناسبترین قمیت نیز تأمین میکند. به این اعتبار هم اوکراین و هم روسیه، هریک به روش خود، برای تأمین حتی محصولی ابتدایی مانند نان، برای ترکیه مهم هستند و ترکیه گندم مورد نیاز خود را از هر دو کشور وارد میکند. در ضمن گردشگران اوکراینی و روسی در ردیف ۵ کشور برتری هستند که به طور منظم بیشتر از دیگر توریستهای بین المللی از ترکیه دیدن میکنند. در چنین شرایطی، ترکیه با نوعی بلاتکلیفی و انتخاب بسیار دشوار مواجه است و تلاش برای انتقال و فروش گندم اوکراین شاید کمهزینهترین و مؤثرترین راه برای پیشگیری ازمصادره محصولات مذکور توسط نیروهای متجاوز روسی از یک سو و تأمین بخشی از نیازهای بازارهای جهانی گندم و دانههای روغنی اوکراین، از سوی دیگر باشد.
برگرفته از مصاحبه
امیرحسین شاهمیر
