ترمیم پاشنه آشیل واردات نهاده‌های دامی به کشور با انحصارزدایی
نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی مطرح کرد
واردات نهاده‌های دامی و دانه‌های روغنی به ایران، از مهم‌ترین کالاهای وارداتی استراتژیک است و تا نهاده نباشد، تولید محصولات پروتئینی، گوشت، مرغ و تخم‌مرغ و لبنیات از خطر در امان نخواهند ماند. در چند سال اخیر، فرآیند تخصیص ارز عامل اصلی آشفتگی در بازار تأمین نهاده‌های دامی در ایران بوده است و با وجود پیگیری‌های مستمر واردکنندگان و فعالان این صنعت، این مشکل همچنان پابرجاست. نگاشته در این شماره، در گفت‌وگوی اختصاصی با محمدعلی ضیغمی، نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی، درباره مهم‌ترین مطالبات واردکنندگان نهاده‌های دامی از دولت جدید و موضوع جایگزینی دانه و کنجاله سویا در فهرست تهاتر نفت، بحث و بررسی کرده است.
واردات نهاده‌های دامی و دانه‌های روغنی به ایران، از مهم‌ترین کالاهای وارداتی استراتژیک است و تا نهاده نباشد، تولید محصولات پروتئینی، گوشت، مرغ و تخم‌مرغ و لبنیات از خطر در امان نخواهند ماند. در چند سال اخیر، فرآیند تخصیص ارز عامل اصلی آشفتگی در بازار تأمین نهاده‌های دامی در ایران بوده است و با وجود پیگیری‌های مستمر واردکنندگان و فعالان این صنعت، این مشکل همچنان پابرجاست. نگاشته در این شماره، در گفت‌وگوی اختصاصی با محمدعلی ضیغمی، نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی، درباره مهم‌ترین مطالبات واردکنندگان نهاده‌های دامی از دولت جدید و موضوع جایگزینی دانه و کنجاله سویا در فهرست تهاتر نفت، بحث و بررسی کرده است.
ضیغمی در ابتدا درباره مطالبات واردکنندگان نهاده‌های دامی از رئیس‌جمهور جدید گفت: ما از رئیس‌جمهور و دولت جدید تقاضا داریم که قانون را اجرا کنند؛ ما چیزی بیشتر از اجرای قانون در فعالیت‌های اقتصادی انتظار نداریم. اصل 44 قانون اساسی تصریح کرده است که بخش خصوصی باید در حوزه اقتصاد فعال باشد. بر همین اساس، بخش خصوصی با توجه به پتانسیل و سابقه اجرایی خود، چندین سال است که این قانون را پیگیری کرده و همواره تأکید دارد بخش دولتی نباید در بخش‌های غیر چالش‌برانگیز وارد شود؛ اما متأسفانه در سنوات اخیر از این مقوله (که هم در قانون و هم در فرمایشات رهبر انقلاب مورد تأکید بوده)، کارگزاران اجرایی کشور غفلت کرده‌اند و شاهد هستیم دخالت‌های بی‌مورد شرکت‌های دولتی در بازار نهاده‌های دامی روزبه‌روز در حال گسترش بوده که به ایجاد رقابت منفی با بخش خصوصی و تحمیل هزینه مازاد به شرکت‌های دولتی دامن زده است.
وی افزود: هم‌اکنون شرکت‌های بسیاری در این حوزه در حال فعالیت هستند و ضرورتی ندارد که دولت به‌صورت مستقیم در اجرای این فرآیندها دخالت کند. بخش خصوصی این آمادگی را دارد که در کنار نظارت و کنترل دولت، نیاز کشور به ذخایر استراتژیک را با استفاده از منابع مالی خود تأمین کند و ضرورتی ندارد که دولت با سرمایه‌گذاری مستقیم اقدام به رقابت منفی با بخش خصوصی کند.
نکته قابل‌تأمل این است که وقتی بخش دولتی وارد این رقابت منفی می‌شود، از امتیازات خاص برخوردار است که این امتیازات برای بخش خصوصی فراهم نیست و این امتیازات خاص، ظلم مضاعف به بخش خصوصی است. لذا مهم‌ترین درخواست ما از رئیس‌جمهور جدید، توجه ویژه به فرآیند حذف دخالت دولت از این بخش اقتصاد است.
ضیغمی با بیان این‌که ایجاد شفافیت در ضوابط و مقررات از سوی دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌های ذی‌ربط با واردات نهاده‌های دامی یکی دیگر از مطالبات این صنف از دولت جدید است، گفت: ایجاد شفافیت در ضوابط و مقررات کاملاً ضروری است، زیرا هر نقطه‌ای که شفافیت وجود نداشته باشد، زمینه رانت و فساد نیز فراهم است. همچنین از دولت جدید تقاضا داریم که بخش خصوصی را در کار تدوین ضوابط و بخش‌نامه‌ها مشارکت دهد.
عضو اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی با تأکید بر لزوم تسریع تخصیص ارز به واردات نهاده‌های دامی گفت: در حال حاضر، واردکننده کالا را با منابع مالی خود خریداری و در سامانه بازارگاه توزیع می‌کند و سپس در صف تخصیص ارز قرار می‌گیرد که این فرآیند چندین ماه طول می‌کشد. در واقع بین 4 تا 6 ماه منابع مالی واردکنندگان درگیر می‌شود که به‌نوعی گویا تسهیلات با درصد سود صفر را به دولت ارائه داده‌اند تا بتوانند در این زمینه فعالیت کنند. این وضعیت در شرایطی است که خریداران امکان ارائه برنامه دقیق از وضعیت و زمان تأمین و پرداخت ارز را به فروشندگان ندارند و نبود برنامه‌ریزی، فرآیند واردات را دچار وقفه و مشکل خواهد کرد؛ بنابراین بانک مرکزی باید زمان تخصیص ارز و مدت‌زمان آن را مشخص کند تا واردکنندگان بتوانند بر اساس آن برنامه‌ریزی کنند.
وی حذف فعالیت‌ها و فرآیندهای فسادزا و پیچیده از سیستم‌های دولتی را یکی دیگر از مطالبات مهم واردکنندگان نهاده‌های دامی از دولت جدید دانست و افزود: متأسفانه شاهد نمونه‌های متعدد در این زمینه مانند آزمایش‌های متعدد دامپزشکی و استاندارد از محموله یا اقدامات گمرک و جهاد هستیم. در تمام بخش‌ها باید فرآیندها شفاف شود تا فعالان اقتصادی بتوانند به‌صورت روان و آسان فعالیت اقتصادی خود را انجام دهند. هرچقدر فرآیندها پیچیده‌تر تعریف شود و اطلاع‌رسانی مناسب صورت نگیرد، زمینه‌های بروز مشکل و خلاف و مفسده بیشتر است.
هشداری که دولت باید آن را جدی بگیرد!
ضیغمی ادامه داد: دولت باید بخش خصوصی را شریک خود بداند و از بخش خصوصی به‌عنوان مشاوران رایگان در برنامه‌ریزی‌ها، تنظیم دستورالعمل‌ها، ضوابط و مقررات کمک بگیرد تا ضمن حفظ حقوق همه ارکان، زنجیره مصالح و منفعت ملی نیز اولویت قرار بگیرد؛ اما درصورتی‌که دولت این مشارکت و مبادله اطلاعاتی را با شرکت‌های خصوصی انجام دهد، کاملاً طبیعی است که منافع شخصی به منافع جمعی ترجیح داده می‌شود.
وی در بخش دیگر گفت‌وگو درباره جایگزینی دانه و کنجاله سویا در فهرست تهاتر نفت گفت: بخشی از کنجاله موردنیاز تولیدکنندگان دام و طیور و تولیدکنندگان روغن خوراکی از طریق واردات تأمین می‌شود که برای تأمین به‌موقع آن باید کل نیاز کشور به کنجاله برای مصرف دام و طیور و مصرف روغن خام به‌صورت دقیق محاسبه شود تا بر مبنای آن، ترکیبی از واردات دانه کنجاله و روغن خام لحاظ گردد که حفظ زنجیره ارزش را محقق سازد.
ضیغمی با اشاره به نیاز کشور به واردات مستقیم کنجاله در کنار واردات دانه گفت: محاسبه جمع استحصال ظرفیت کارخانه‌های روغن‌کشی در مقایسه با میزان نیاز کنجاله حاکی از این است که در صورت اکتفا به واردات دانه، کنجاله موردنیاز کشور تأمین نمی‌شود. از سوی دیگر، در فرآیند استحصال از سوی کارخانه‌ها، طبیعتاً میزان استحصالات و خروجی که به‌صورت قطعی انجام می‌شود، ممکن است با نیاز ماهانه تولیدکنندگان دام و طیور هماهنگی و تناسب نداشته باشد؛ بنابراین باید همزمان با واردات دانه واردات کنجاله نیز صورت بگیرد.
تأمین به‌موقع ارز نهاده‌های دامی با قرارگیری در لیست تهاتر با نفت
نائب رئیس اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی ادامه داد: دانه و کنجاله سویا از کالاهایی هستند که در بازارهای جهانی قیمت‌های بالایی دارند و محل تأمین آن‌ها به‌صورت مشخص از طریق آمریکای لاتین و آمریکای جنوبی صورت می‌گیرد. بر این اساس، با توجه به این‌که خرید این محموله‌ها ازنظر قیمتی عدد قال توجهی است و ارزبری بالایی دارد، عمدتاً واردکنندگان کوچک و متوسط قادر به انجام آن نیستند؛ مگر این‌که به‌صورت مشترک محموله‌هایی را خریداری و وارد کنند. خریدار عمده این محموله‌ها، واردکنندگان بزرگ هستند که تعداد آنان محدود است.
از سوی دیگر، یکی دیگر از مصرف‌کنندگان عمده دانه، کارخانه‌های روغن‌کشی است که تعداد آنان محدود است و این گروه با واردکنندگان مشخصی عقد قرار دارند که نیاز خود را از طریق آنان تأمین می‌کنند؛ بنابراین قرارگیری دانه سویا و کنجاله در فهرست تهاتر نفت قطعاً به نفع و صلاح مملکت است چراکه می‌توان از مسیر تهاتر نفت، ارز لازم برای تأمین نیاز تولیدکنندگان داخلی دام و طیور و صنایع روغن‌کشی یا تصفیه روغن را به‌موقع و آسان‌تر تأمین کرد.
نصف شدن میزان گردش مالی واردکنندگان نهاده‌های دامی
ضیغمی درباره وضعیت تخصیص ارز تصریح کرد: در حاضر تخصیص ارز برای واردات نهاده‌های دامی با پنج ماه تأخیر صورت می‌گیرد که مشکلات عدیده‌ای را برای واردکنندگان ایجاد کرده است و آن‌ها چاره‌ای جز ادامه فعالیت خود هرچند با سختی و دشواری ندارند. در این شرایط واردکنندگان باید با استفاده از منابع مالی خود، به واردات و عرضه آن اقدام کنند، سپس چندین ماه در صف تخصیص ارز قرار بگیرند؛ بدون این‌که این وضعیت، نظم مشخصی به خود بگیرد. به این ترتیب گردش مالی واردکنندگان که باید در سال حداقل 4 بار اتفاق بیفتد، به 2 بار در سال کاهش یافته است و این موضوع، هزینه مالی سرسام‌آوری را برای واردکنندگان به دنبال داشته و در دو سال گذشته، اغلب واردکنندگان با ضرر و زیان مالی روبه‌رو بوده‌اند.
ناهمخوانی نیاز تولیدکنندگان دام و طیور با سهمیه اختصاصی در بازارگاه
عضو اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی در پایان درباره عملکرد سامانه بازارگاه اظهار کرد: سامانه بازارگاه درمجموع مورد تأیید است؛ چراکه فرآیندها را شفاف کرده و مشخص است که چه میزان کالا وارد کشور شده و به چه بخش‌هایی اختصاص داده شده است. البته فرآیندهای اجرایی سامانه با اشکالاتی روبه‌رو است؛ برای مثال تخصیص سهمیه تولیدکنندگان در سامانه با میزان نیاز آنان تطابق و همخوانی ندارد. علاوه بر این، محدودیت‌های قیمتی که بعضاً وجود دارد، به مانعی برای تبادلات فروشندگان و خریداران تبدیل شده است.
ضیغمی با تأکید بر کاهش زمان تخصیص سهمیه در سامانه بازارگاه گفت: با توجه به این‌که خوشبختانه میزان موجودی کالا در کشور اطمینان‌بخش است، بهبود این سامانه‌ی زنده و پویا، باید مستمر باشد تا مورداستفاده بهینه واردکننده و تولیدکننده قرار بگیرد.
